Emil Mangelsdorff

Legendarny niemiecki saksofonista zmarł we Frankfurcie n. Menem 20 stycznia 2022.

Emil Mangelsdorff był jednym z pionierów jazzu europejskiego, wpisał się również do historii jazzu w Polsce jako uczestnik II Festiwalu Jazzowego w Sopocie w 1957 roku.

Urodził się we Frankfurcie 11 kwietnia 1925 roku. Jego pierwszym instrumentem był akordeon. Jazzem zainteresował się Emil mając osiem lat, gdy usłyszał w radiu Louisa Armstronga. Podczas II wojny światowej, w latach 1942-43, uczył się gry na klarnecie w Konserwatorium. W 1943 Leopold Tyrmand usłyszał go grającego na potajemnym jam session we Frankfurcie. Jazz był przez nazistów muzyką zakazaną. Emil został niebawem aresztowany i wysłany karnie na front wschodni do ZSRR. Pojmany przez Sowietów, spędził w niewoli kilka lat.

Powrócił do Niemiec dopiero w 1949 roku. Jego młodszy brat Albert, który w międzyczasie grywał z muzykami amerykańskimi w bazach wojskowych (m.in. w Wiesbaden), był już zaawansowanym jazzmanem, grał na puzonie i gitarze. Albert też postanowił zostać profesjonalny muzykiem. Jego głównym instrumentem był saksofon altowy, ale grał także na sopranie, klarnecie i flecie (na alcie jego największymi wzorami byli Charlie Parker i Lee Konitz). Współpracował m.in. z pianistką Juttą Hipp.

Z formacją Frankfurt All Stars przyjechał w 1957 roku na II Festiwal Jazzowy w Sopocie, gdzie występował ze swoim Swingtetem i Kwintetem saksofonisty Jokiego Freunda (jego brat grał na puzonie i gitarze). Wizyta niemieckich gwiazd jazzu w Sopocie była pierwszym po wojnie kontaktem kulturalnym pomiędzy RFN i Polską. Tę historyczną eskapadę Emil lubił wspominać.

Po latach niemieccy weterani Sopotu powrócili w kilkuosobowej obsadzie do Polski, by wystąpić na Benefisie Jazzowym w Olsztynie i zrewanżowali się zapraszając naszych muzyków na wspólny koncert we Frankfurcie (w spotkaniu tym uczestniczyli m.in. Jan Ptaszyn Wróblewski, Wojciech Karolak, Roman Dyląg i Andrzej Dąbrowski). Był plan, by zaprosić Emila Mangelsdorffa na obchody 50. rocznicy II Festiwalu Jazzowego w Sopocie, które miały miejsce podczas Sopot Molo Jazz Festival w 2007 roku. Niestety ze względu na stan zdrowia weteran saksofonu nie mógł przyjechać.

Emil Mangelsdorff miał zaszczyt grać gościnnie z Charlesem Mingusem w Nowym Jorku. Przez długie lata prowadził własny Kwartet, w którym grali nasi muzycy mieszkający w Niemczech – Janusz Stefański na perkusji i Vitold Rek na kontrabasie (ten skład w 2007 roku nagrał album „Blues Forever”). Miłością Emila był swing, ale nie stronił od bebopu. Po raz ostatni wystąpił 1 listopada 2021 roku. Żył 96 lat.

Paweł Brodowski