Eugene Wright

Paweł Brodowski

Nestor amerykańskich kontrabasistów zmarł w Los Angeles 30 grudnia 2020 roku.

Był ostatnim z żyjących członków jednego z najważniejszych zespołów w historii jazzu – klasycznego Kwartetu Dave’a Brubecka. Saksofonista altowy Paul Desmond odszedł najwcześniej, w 1977 roku, perkusista Joe Morello w 2011, Brubeck w 2012.

Eugene Wright urodził się 29 maja 1923 roku w Chicago, w stanie Illinois. W szkole średniej grał na kornecie, mając dwadzieścia kilka prowadził 16-osobowy zespół Dukes of Swing. Jako kontrabasista był w zasadzie samoukiem. Jego pierwszym wzorem był Walter Page, basista All-American Rhythm Section Orkiestry Counta Basie’ego, który grał oszczędnie, stawiał przede wszystkim na swing i timing. Nie było więc chyba przypadkiem, że Basie zaprosił Wrighta na kilka koncertów pod koniec lat 40.

Eugene znalazł dla siebie miejsce w zespołach takich liderów jak saksofoniści Arnett Cobb, Sonny Stitt, Gene Ammons, a nawet i Charlie Parker. Współpracował z Billie Holiday. W latach 1952-55 był członkiem zespołu klarnecisty Buddy’ego DeFranco. Grał z wibrafonistami Redem Norvo i Calem Tjaderem. Właśnie na koncercie z Tjaderem usłyszał Wrighta Dave Brubeck, w którego zespołach na kontrabasie grali wcześ­niej Bob Bates, Ron Crotty i Norman Bates.

Brubeck zaangażował Wrighta do swojego kwartetu na początku 1958 roku, tuż przed wyruszeniem na wielomiesięczne tournée pod egidą Departamentu Stanu po Europie i Azji (Niemcy, Polska, Turcja, Indie, Cejlon, Pakistan, Iran i Irak). W ramach tej historycznej trasy Kwartet Brubecka dał kilkanaście koncertów w różnych miastach Polski (to była chyba jedyna wizyta Wrighta w naszym kraju).

Wright pozostał członkiem Kwartetu przez następne 10 lat, nagrywając w tym okresie 30 albumów, w tym „Impressions Of Eurasia” (1958), „Gone With The Wind” i „Time Out” (1959), „Further Time Out” (1961) i „The Real Ambassadors” (1961), jazzowy musical napisany przez Dave’a i Iolę Brubecków, z udziałem wokalistów (Louis Armstrong, Carmen McRae, trio Lambert, Hendricks & Ross). Tematem musicalu była rola muzyków jazzowych w zimnej wojnie jako ambasadorów kultury, a także rasizm, z jakim stykali się czarni amerykańscy muzycy. Doświadczał tego również Wright – Afroamerykanin. Zespół zintegrowany rasowo był w tamtych czasach jeszcze rzadkością (bywało, że ze względu na kolor skóry kontrabasisty Brubeck musiał odwoływać koncerty na Południu Stanów Zjednoczonych.

Dave Brubeck goes Wright

Eugene Wright jako basista cementował swoim spokojnym walkingiem muzykę Brubecka, w której pojawiały się nowatorskie rozwiązania, nieparzyste metra. Dave Brubeck powiedział kiedyś: „Gene dawał nam solidny fundament, na którym mogliśmy grać różne tempa, polimetryczne struktury, nierzadko Gene na kontrabasie i Joe Morello na perkusji grali różne rytmy krzyżowe, a ja i Paul mogliśmy grać jeszcze inny rytm niż oni”.

Kwartet rozwiązał się w 1968 roku. W 1970 Dave pojawił się w Warszawie na Jazz Jamboree z zespołem, który firmowały zgodnie dwa nazwiska: Dave Brubeck-Gerry Mulligan Quartet (Mulligan na saksofonie barytonowym, na perkusji Alan Dawson, na kontrabasie Jack Six).

Wright założył własny zespół, grał jednak przede wszystkim jako sideman – w Trio Monty’ego Alexandra (1971-74) i z wieloma innymi liderami, jak Buddy Collette, Vince Guaraldi, Kenny Drew, Gerald Wiggins, Kai Winding czy Dorothy Donegan.

Okazjonalnie powracał na koncerty z Kwartetem Brubecka, m.in. w 1988 roku wystąpił na oficjalnej kolacji, którą zorganizowali wspólnie na Kremlu Prezydent Reagan i I Sekretarz Generalny Gorbaczow.

Koledzy muzycy nazywali go „The Senator”, albo „Senator Eugene Wright”. W późniejszym okresie życia był dyrektorem departamentu jazzu na Uniwersytecie Cincinnati i szefem Międzynarodowego Stowarzyszenia Basistów. Dożył sędziwego wieku. Zmarł w wieku 97 lat.

Paweł Brodowski