Howard Johnson

Paweł Brodowski

Najwybitniejszy tubista jazzu nowoczesnego, multiinstrumentalista, zmarł w Nowym Jorku 11 stycznia 2021 roku.

Tuba – fundamentalny instrument wczesnego jazzu, zwłaszcza nowoorleańskich orkiestr dętych z początków XX wieku, zniknęła w epoce swingu, gdy jej rolę przejął kontrabas. Howard Johnson przywrócił jej status, poszerzył skalę tonalną dał ekspresję liryczną. W jego rękach tuba przestała być częścią sekcji rytmicznej, stała się instrumentem solistycznym, wirtuozowskim.

Urodził się 7 sierpnia 1941 roku w Mont­gomery w stanie Alabama, wychowywał się od dziecka w Massillon, Ohio. W szkole średniej grał na saksofonie barytonowym, ale przypadkowo odkrył tubę i sam, bez niczyjej pomocy, odkrywał jej nieznane wcześniej możliwości. Przez trzy lata służył w marynarce wojennej. W orkiestrze wojskowej grał na saksofonie barytonowym.

W 1963 roku przeniósł się do Nowego Jorku. Wkrótce grał w zespołach takich luminarzy jak Charles Mingus, Hank Crawford, Rahsaan Roland Kirk. Charlie Haden zaprosił go do swojej Liberation Music Orchestra, Carla Bley na nagranie „Escalator Over The Hill”.

Johnson był członkiem międzynarodowej grupy Gato Barbieriego, z którą w 1974 przyjechał po raz pierwszy do Polski na Jazz Jamboree. Przez dwie dekady grał w Orkiestrze Gila Evansa, pełnił kluczową rolę w George Gruntz Concert Jazz Band. Stworzył swój własny styl, w którym łączył nowoorleańskie frazowanie z awan­gardowymi piskami, bopowe przebiegi i bluesowe riffy.

Był także wirtuozem saksofonu barytonowego, jego baryton słychać na płytach Jaco Pastoriusa, Muhala Richarda Abramsa, Davida Sanborna, grupy Jack DeJohn­ette’s Special Edition („Album Album”). Był faktycznie multiinstrumentalistą, bo grał również na klarnecie basowym, flugelhornie, kornecie, waltorni. Współpracował z artystami innych gatunków, jak John Lennon, James Taylor, Taj Mahal czy zespołem The Band (w filmie dokumentalnym Martina Scorsese „The Last Waltz”).

Już w 1968 roku założył własny zespół Substructure, przemianowany kilka lata później na Gravity. To była elitarna grupa nowojorskich tubistów: Johnson, Bob Stewart, Joe Daley, Earl McIntyre, Marcus Rojas (plus sekcja rytmiczna). W połowie lat 90. Gravity zabłysnęło albumami „Arrival: A Pharoah Sanders Tribute” (1994), „Gravity!!!” (1995) i „Right Now!” (1998). Ostatnią płytę, „Testimony”, nagrał w 2017 roku.

W 2009 roku Johnson wystąpił na Jazzie nad Odrą w zespole gwiazd saksofonu barytonowego: Ronnie Cuber & The Baritone Saxophone Band with Gary Smulyan and Howard Johnson. Zmarł po długiej i ciężkiej chorobie. Miał 79 lat.

Paweł Brodowski