Niemen Non Stop 2014

Piotr Chlebowski

Poziom był nad podziw wysoki, a impreza poszerzyła obszar edukacyjnych ambicji całego przedsięwzięcia. Miejmy nadzieję, że od przyszłego roku ten element stanie się stałym punktem „słupskich niemenaliów”. Tak jak w przypadku panelu dyskusyjnego, wymyślonego i prowadzonego przez szereg lat przez Romana Radoszewskiego. W tegorocznej edycji – podobnie jak w roku poprzednim – został on poszerzony i przeformułowany w sesję naukową, poświęconą twórczości Niemena. Konferencja odbyła się drugiego dnia Festiwalu w kinie Rejs, należącym do MCK-u (jej organizatorami były: Miejski Dom Kultury w Słupsku, Ośrodek Badań nad Twórczością C. Norwida KUL oraz Stowarzyszenie „Nota Anamnesis”) pod hasłem „Niemen Non Stop II: Spoza Polski…”.

W trakcie pierwszej części spotkania podjęto problematykę zagranicznego dorobku Niemena (dość mało znanego i słabo opisanego w literaturze przedmiotu). Referaty wygłosili: dr Jacek Kurek (Instytut Historii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach), prof. Sławomir Rzepczyński (Instytut Filologii Polskiej, Pomorska Akademia Pedagogiczna w Słupsku) oraz dr hab. Piotr Chlebowski (Ośrodek Badań nad Twórczością C. Norwida KUL). Licznie zgromadzona publiczność nie mogła narzekać na brak atrakcji w aspekcie intelektualnym, wizualnym oraz akustycznym.

W drugiej części prelegenci wzięli udział w panelu dyskusyjnym: „Niemen – zagraniczny”. Dyskusja, którą prowadziła (podobnie jak część konferencyjną) dr Edyta Chlebowska (Ośrodek Badań nad Twórczością C. Norwida KUL), była bardzo żywa; odsłaniała różne punkty widzenia i podejścia do rozległej twórczości Niemena, która powstała poza Polską. Do wymiany poglądów między uczestnikami panelu włączała się także publiczność, niestroniąca od ciekawych pytań i formułowania odważnych opinii, co nadało spotkaniu dodatkowej dynamiki i atrakcyjności.

Część konkursowa Festiwalu w tym roku została ograniczona – z tradycyjnego dwudniowego maratonu do jednodniowego wydarzenia konkursowego, które odbyło się 3 października w Polskiej Filharmonii Sinfonia Baltica. W „przedbiegach” wyłoniono „Złotą Dziesiątkę”, która zaprezentowała się publiczności na żywo w Konkursie Piosenki jako Scen@Niemena. W loży jurorów w tym roku zasiedli: Sonia Lachowolska, trener wokalny, prezes i współzałożyciel Międzynarodowego Stowarzyszenia Sztuki Wokalnej Natural Voice Perfection oraz wykładowca w Krakowskiej Szkole Jazzu i Muzyki Rozrywkowej; Tomasz Jaśkiewicz – gitarzysta, kompozytor i aranżer, muzyk współpracujący z Niemenem w zespole Akwarele i Niemen Enigmatic, w roli jurora pojawił się już po raz dziewiąty oraz Paweł Brodowski, we wszystkich dotychczasowych edycjach występował w roli prowadzącego konferansjera, tym razem jednak redaktor naczelny JAZZ FORUM i dawny basista Akwareli po raz pierwszy wystąpił jako oceniający. Jego dotychczasowe miejsce zajął Paweł Sztompke, znany i ceniony dziennikarz muzyczny, związany z Programem I i III Polskiego Radia. Wykonawcom najczęściej towarzyszyło trio Non Stop w składzie: Darius Janus - instr. klawiszowe; Bartosz Szetela - gitara basowa oraz Marian Szarmach - perkusja.

Wykonawcy wyłonieni przez jury spośród wszystkich zgłoszonych do konkursu, czyli „Złota Dziesiątka”, mieli wykonać po dwa utwory z repertuaru Czesława Niemena oraz ewentualnie własną kompozycję, która była oceniana w kategorii „open”. Jury miało jak zawsze bardzo trudne zadanie. „Żywa” część konkursowa była ograniczona do jednego dnia, do tego poziom był (jak zawsze) bardzo wyrównany, zaś wykonawcy sięgali po dość trudny, nierzadko mało, czy nawet w ogóle, nieznany szerszej publiczności repertuar Artysty.

O ile w ubiegłorocznej edycji dominowały zespoły, wykazując się niemałą inwencją w zakresie instrumentalnych popisów, o tyle w bieżącym rozdaniu górą byli wokaliści, a raczej wokalistki, bo w tym roku było ich aż dziewięć, w tym jedna z grupą Moonflowers, i tylko jedna w pełni męska grupa, nomen omen: Grzeczni Chłopcy z Warszawy.

Wokalistki nie zawiodły. Ich dominacja w „Złotej Dziesiątce” była w pełni zasłużona. Niemal wszyscy artyści pokazali pełny profesjonalizm, natomiast ich wokalne popisy były w pełni świadomymi i przemyślanymi interpretacjami utworów Niemena. Tegoroczną edycję konkursu Scen@Niemena wygrała Michalina Olszewska z Koszalina – studentka Politechniki i wokalistka teatru „Varieté Muza”. Sukces przyniosła jej interpretacja utworu Inside I’m Dying, w oryginale pochodzącego z nagranego w USA LP „Mourner’s Rhapsody” (1974): z opadającymi nutami w canto i jasnymi górnymi rejestrami w refrenie. Wokalistka nie tylko umiała podkreślić walory brzmieniowe i kompozycyjne utworu, ale także oddać cały dramatyzm kreowanej przez Niemena sytuacji wpisanej w tekst pieśni.

Nie mniej poruszające były inne wokalistki, jak np. subtelna Magdalena Bill i finezyjna Iga Kozacka, albo Aleksandra Hulcecka czy Joanna Świnarska – zaprezentowane przez nie wykonania niemenowskich klasyków nie tylko mogły budzić podziw i uznanie, lecz także refleksję nad ogromnymi możliwościami, tkwiącymi w tych kompozycjach, zarówno jeśli chodzi o warstwę instrumentalną, jak i tekstową.

Po edycji konkursowej Festiwalu – gdy jury udało się na obrady – na scenie pojawili się laureaci trzech festiwali z lat ubiegłych: Gosia Janek, zdobywczyni Grand Prix piątej edycji, Michał Kaczmarek – czwartej oraz Daria Zawiałow – ubiegłorocznej, czyli ósmej. Zaprezentowane przez każdego z wykonawców krótkie programy udowodniły, że ich zwycięstwa w konkursach festiwalowych nie były kwestią przypadku. Wszyscy też wyraźnie poczynili postępy w zakresie techniki wokalnej, jak i ogólnej prezentacji scenicznej, stając się powoli rozpoznawalnymi artystami na polskiej scenie. Dość powiedzieć, że Gosia Janek była zwyciężczynią programu „Szansa na sukces” z 2010 r. (obecnie śpiewa w zespole Jazzy Belle). Michał Kaczmarek w ubiegłym roku reprezentował Polskę na Międzynarodowym Festiwalu Sztuki Słowiańskiej „Slovianski Bazaar” w Witebsku na Białorusi i zdobył na tymże Festiwalu – jako pierwszy Polak – nagrodę Grand Prix. Z kolei Daria Zawiałow, zwyciężczyni finału „Szansy na sukces” w 2009; półfinalistka programu „Mam talent!” oraz uczestniczka w 2009 r. Opolskich Debiutów, wkrótce wydaje swoją debiutancką płytę.

Gościem specjalnym tegorocznego Festiwalu była Hasmik Sirojan, 21-letnia Ormianka, mieszkająca od 17 lat na Ukrainie, gdzie studiuje psychologię, ale także rozwija pod okiem Olega Galashina swoje muzyczne pasje. W tegorocznej edycji The Voice of Ukraine zwyciężyła zachwycając i jury, i publiczność, interpretacją pieśni Czesława Niemena Dziwny jest ten świat. A dlaczego Niemen i dlaczego tak bardzo polska piosenka? Odpowiada wokalistka: „Uwielbiam ten niesamowicie piękny utwór, bo go przeżywam, czuję. Szczególnie w tych trudnych czasach dla Ukrainy ta piosenka jest bardzo istotna i aktualna. Jest to wezwanie do dobra i miłości”.

Tuż po ogłoszeniu wyników konkursowch przez jury Festiwalu odbyło się w barze „Pod papugami” spotkanie autorskie z Tomaszem Jaśkiewiczem oraz promocja jego niedawno wydanej książki „Byłem gitarzystą Niemena”, będącej rodzajem wywiadu-rzeki, przeprowadzonym z artystą przez Witolda Górkę, nb. współpracownikiem festiwalu Niemen Non Stop w latach 2006-2009. Książka jest dokumentem niezwykle burzliwych i zarazem ciekawych w sensie artystycznym lat PRL-u. Czasów buntu i marazmu, trudnych narodzin polskiego rock’n’rolla i niezwykłego rozwoju talentów takich, jak Czesław Niemen, który mimo wielu przeciwieństw losu i natury społeczno-politycznej potrafił wznieść się na wyżyny artystycznej doskonałości, skupiając wokół siebie zdolnych artystów.

9. Festiwal Niemen Non Stop, organizowany przez Młodzieżowe Centrum Kultury (z p. dyr. Anną Maćkowiak i kierownikiem artystycznym Grzegorzem Szczepłockim) oraz Stowarzyszenie „Nota Anamnesis”, pod patronatem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Prezydenta Słupska oraz Marszałka Województwa Pomorskiego dobiegł końca. Już za rok dziesiąta, jubileuszowa edycja.