Niemen Non Stop 2016

Piotr Chlebowski

Dziesiąty słupski festiwal „niemenowski” odbył się w dn. 25-27 listopada ub.r. w Polskiej Filharmonii Sinfonia Baltica oraz w siedzibie głównego organizatora całej imprezy Młodzieżowego Centrum Kultury w Słupsku. Po raz drugi udało się zorganizować konkurs dla młodzieży słupskich szkół średnich „Co ty wiesz o Niemenie”, poziom był wysoki, a impreza w ciekawy sposób poszerzyła obszar edukacyjnych ambicji.

Do punktów stałych „słupskich niemenaliów” należy zaliczyć sesję naukową w kinie Rejs, należącym do MCK-u (jej organizatorami były Miejski Dom Kultury w Słupsku, Ośrodek Badań nad Twórczością C. Norwida KUL oraz Stowarzyszenie „Nota Anamnesis”) pod hasłem „Niemen Non Stop II: Elektronicznie…”. W trakcie pierwszej części spotkania reprezentanci kilku naukowych ośrodków wygłosili referaty dotyczące elektroniki w twórczości Niemena – tematu nadal żywego i kontrowersyjnego, zwłaszcza w polu ocen słuchaczy, ale zarazem słabo rozpoznanego i opisanego w literaturze przedmiotu. Prelegenci: dr Jacek Kurek (Instytut Historii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach), dr Mariusz Gradowski (Instytut Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego) oraz dr hab. Piotr Chlebowski (Ośrodek Badań nad Twórczością C. Norwida KUL). Referaty często uzupełniały pokazy slajdów.

Po części sesyjnej odbył się krótki występ duetu Per Aspera Ad Astra (muzycy brali udział w części konkursowej słupskiego Festiwalu przed dwoma laty). W drugiej części przywołani uczestnicy spotkania wraz z prof. Sławomirem Rzepczyńskim (Instytut Polonistyki Pomorskiej Akademii Pedagogicznej) wzięli udział w panelu „Samotność długodystansowca”.

Część konkursowa Festiwalu wzorem lat ubiegłych została ograniczona z dwudniowego maratonu do jednodniowego wydarzenia konkursowego, które odbyło się w piątkowy wieczór 27 listopada w Filharmonii Sinfonia Baltica. Wyłoniono „Złotą Dziesiątkę”, która zaprezentowała się publiczności na żywo w Konkursie Piosenki jako scena@niemena. W loży jurorów w tym roku zasiedli: Dorota Miśkiewicz, Tomasz Jaśkiewicz, Paweł Sztompke (wystąpił on w podwójnej roli – był także prowadzącym konferansjerem). Wykonawcom najczęściej towarzyszyło trio Non Stop w składzie: Dariusz Janus - instr. klawiszowe; Bartosz Szetela - gitara basowa oraz Marian Szarmach - perkusja.

fot. Henryk Maćkowiak

Wykonawcy wyłonieni przez jury spośród wszystkich zgłoszonych do konkursu, czyli „Złota Dziesiątka”, mieli wykonać jeden utwór z repertuaru Czesława Niemena oraz ewentualnie własną kompozycję, która była oceniana w kategorii „open”. Sięgano po różne kompozycje Niemena, nierzadko artyści starali się dodawać coś od siebie, przekształcać i zmieniać utarte w nagraniach twórcy Dziwnego świata formy i formuły. O ile w ubiegłorocznej edycji konkursu dominowały wyraźnie wokalistki, o tyle w bieżącym roku panowała równowaga. W finale mogliśmy wysłuchać sześć wokalistek, trzech wokalistów, jeden zespół oraz duet „mieszany”.

Tegoroczną edycję konkursu „scena@niemena” wygrała zdecydowanie Dominika Barabas z Poznania, wykonując znakomitą wersję utworu Status mojego ja. Ciekawie wyeksponowana interesująca barwa głosu i niebanalna interpretacja niełatwego przecież utworu, a przede wszystkim doskonale wyważone proporcje między hołdem dla Mistrza, a wyrazem swojego ja (w końcu temat utworu też zobowiązywał!) pozwoliły wokalistce prócz nagrody Grand Prix wygrać także sesję nagraniową w Radiu Koszalin.

Warto także odnotować ciekawe wykonanie kompozycji Człowiek jam niewdzięczny, za które Iza Kozacka (z Kłobucka) otrzymała pierwsze miejsce w konkursie, oraz niezwykły popis słupskiego duetu Klaudia Janus i Łukasz Sasko. Wszyscy zwracali uwagę głównie na niezwykły gitarowy popis męskiej części duetu, trzeba jednak oddać sprawiedliwość podnosząc walor żeńskiego wokalu i swoistego artystycznego balansu budującego relacje obu muzyków. Zasłużenie zdobyli II miejsce.

Sklasyfikowany ex aequo na drugim miejscu Maciej Zadykowicz z Białegostoku wyraźnie odstawał od duetu. Wbrew ogólnej opinii jego wykonanie Marionetek nie zachwyciło mnie. Ten utwór jest piekielnie trudny w warstwie tekstowej. Tu nie wystarczy dobry, a nawet świetny głos, ale semantycznie ześrodkowana funkcja jego emisji, akcenty i niuanse. To trudne, ale każdy artysta wykonując ten utwór nie ma innego wyjścia, jak przeciskać się przez „ucho igielne”.

Ciekawie z kolei wypadła wersja Mojej piosnki, w wykonaniu Magdaleny Bill (III miejsce). Ex aequo III miejsce zdobył też zespół Roots Rockets. Formacja z Andrychowa wypadła intrygująco, zarówno w warstwie muzycznej, jak i wizualno-scenicznej (w czym prym wiódł jej wokalista). Muszę jednakże przyznać, że stylistyka reggae, w jakiej muzycy wykonali kompozycje Czas jak rzeka, nie pasowała swoim rwanym i nerwowym rytmem do przesłania i tekstu Niemenowskiego utworu. Nagrodę w kategorii Open zdobyła Joanna Świniarska.

Po edycji konkursowej Festiwalu – gdy jury udało się na obrady – na scenie pojawiła się Michalina Olszewska, laureatka ubiegłorocznego Grand Prix (studentka dziennikarstwa i komunikacji społecznej na Politechnice Koszalińskiej, wokalistka teatru muzycznego Variete Muza w Koszalinie). Wykonała m.in. znakomitą wersję trudnej kompozycji Inside I’m Dying, pochodzącą z płyty Mourner’s Rhapsody.

Po tym krótkim występie odbył się koncert, na który zapewne wielu czekało z niecierpliwością, zagrało trio SBB w oryginalnym składzie – Józef Skrzek, Apostolis Anthimos i Jerzy Piotrowski, które w latach 1971-1973 tworzyło zasadniczy trzon Grupy Niemen. Koncert pod hasłem „Za linią horyzontu” pokazywał sprawność i nieprzeciętne umiejętności instrumentalistów. Bez wątpienia utwory Odwieczni wojownicy, Odlot, Walkin’ Around the Stormy Bay, Z miłości jestem, czy Memento z banalnym tryptykiem musiały, dzięki swej sile dźwiękowego wyrazu, przypaść do gustu publiczności. A na bis, zabrzmiał Pielgrzym – hołd złożony Czesławowi, w ciekawej wersji, eksponującej nie tyle stylistykę Orientu, jak w oryginale, co Dalekiego Wschodu.

Był to najmocniejszy punkt niemal półtoragodzinnego występu. Występu – i tu zapewne narażę się zagorzałym zwolennikom tria – który nie wstrząsnął moim estetycznym światem. Trudno nie oprzeć się wrażeniu, że muzycy ulegli artystycznej stagnacji. Nawet dialog perkusyjny, wieńczący zasadniczy występ (Piotrowski-Anthimos) pozbawiony był nuty szaleństwa i nieprzewidywalności, elementu pasji, który pozwala wychylić się poza horyzont „zegarmistrzowskiej” precyzji. Dlaczego SBB wykonuje swoje dawne utwory w tak okrojonej postaci? Memento było ograniczone i wytłumione (gdzie podziało się szaleństwo finalnego sola gitary z dawnych lat?). Albo Walkin’ Around the Stormy Bay! Gdzie tu miejsce na dawniejsze szaleństwo akordu, na potęgę brzmienia i kontrast części środkowej? Gdzie przestrzeń – to już do całego występu – nieprzewidywalności poszerzana tak doskonale przed 40 laty przez ten skład?

W dzień przed głównym koncertem, w Miejskiej Bibliotece Publicznej odbyło się w Klubie Czarnego Krążka spotkanie z byłym gitarzystą Akwareli oraz Niemen Enigmatic Tomaszem Jaśkiewiczem oraz prezentacja książki „Czesław Niemen i jego płytowe dzieła” (pod red. Piotra i Edyty Chlebowskich), która stanowi zbiór artykułów prezentowanych w formie referatów w trakcie dwu poprzednich edycji sesyjnych Niemen Non Stop.

Jubileuszowy 10. Festiwal Niemen Non Stop, zorganizowany przez Młodzieżowe Centrum Kultury i Stowarzyszenie „Nota Anamnesis”, pod patronatem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Prezydenta Słupska oraz Marszałka Województwa Pomorskiego dobiegł końca. Organizatorzy z panią dyrektor Anną Maćkowiak i kierownikiem artystycznym, Grzegorzem Szczepłockim nie mają wyjścia i muszą już myśleć o kolejnej edycji imprezy.