Tomasz Stańko – muzyka dla dobrego świata

Anna Bernat

Koncertem „Muzyka dla dobrego świata”, który się odbył 8 grudnia w warszawskiej Filharmonii Narodowej, Tomasz Stańko włączył się w uroczystości związane z półmetkiem budowy siedziby Muzeum Historii Żydów Polskich. Nasz czołowy trębacz należy do Polskiego Komitetu Wspierania Budowy Muzeum. W nowym projekcie towarzyszyli mu dwaj wybitni muzycy amerykańscy: Craig Taborn i Joey Baron oraz Dominik Wania i Sławomir Kurkiewicz.

Tak ich charakteryzował Stańko w wywiadzie, który w przeddzień koncertu dla PAP: „Zaprosiłem wspaniałego keyboardzistę z Nowego Jorku, Craiga Taborna. Do tej pory był awangardowym pianistą, który grywał bardzo nowoczesne struktury, ale też chętnie korzystał z keyboardów i organów Hammonda. On gra świetnie i stale się rozwija. Mogłem się
o tym przekonać, gdy niedawno występowaliśmy razem w nowojorskim Merkin Hall. Drugim nowojorczykiem w zespole jest perkusista Joey Baron, według mnie jeden z największych bębniarzy”.

„Dzięki tym muzykom i instrumentom chcę uzyskać specyficzne brzmienie moich nowych kompozycji” – dodał Stańko. I rzeczywiście, wykorzystane w koncercie instrumentarium przykuwało uwagę. Craig Taborn i Dominik Wania grali na fortepianach elektrycznych Fender Rhodes, na których mieli dodatkowo ustawione nowoczesne, elektroniczne klawiatury. Ekspresję brzmień instrumentów klawiszowych wzmacniał w oryginalny sposób perkusista Joey Baron i jego niekiedy utrzymane w oszałamiającym tempie solówki. Kontrabas był łagodnym kontrapunktem dla tych brzmień i stanowił znakomite tło dla trębacza, który dawnym, dobrze znanym kompozycjom Komedy i swoim nadawał świeżą, interesującą formę.

„Niektóre utwory gram od 40 lat, a wciąż przybierają nową formę. Jest to częścią mojego warsztatu, że utwory te ewoluują, żyją cały czas, są programami do improwizacji” – powiedział Stańko. Publiczność w Filharmonii Narodowej miała okazję posłuchać następujące utwory: From the Green Hill, Terminal 7, April Story, Kaligula 1st Part, Tale for a Girl 12, Euforia, Dernier Cri, Grand Central, Balladyna, Kattorna, Dark Eyes of Martha Hirsch i na bis Litanię.

Koncert odbywał się w cyklu „Muzyka dla dobrego świata”. Tytuł ten, jak podkreślali organizatorzy koncertu z Muzeum Historii Żydów Polskich, nawiązuje do jednego z podstawowych pojęć judaizmu – tikun olam, czyli naprawiania świata. Pojęcie to rozpowszechniło się za sprawą XVI-wiecznego mistyka żydowskiego Izaaka Lurii. Świat nie jest doskonały, dlatego trzeba starać się go ulepszyć przez edukację, filantropię, sztukę, muzykę.

„Tytuł koncertu ma znaczenie bardziej symboliczne i pod tym wezwaniem graliśmy” – zauważył w rozmowie poprzedzającej koncert Stańko. Przecież nie chodzi o nic innego jak o tolerancję. Muzyk dodał że idea powstania Muzeum Historii Żydów Polskich jest mu bliska.

„Jestem Polakiem, moim językiem jest polski” – mówił. „Mam różne korzenie, różną krew w sobie, także żydowską krew ze strony babki. Ale generalnie się czuję Tomaszem Stańką. Czekam na świat, gdy cała kula ziemska będzie naszą ojczyzną. Czuję tożsamość z różnymi miejscami na ziemi. Dlatego mi się tak świetnie mieszka w Nowym Jorku, gdzie na ulicach widać ludzi wielu ras, z różnych krajów świata. Tam widać, jak jesteśmy sobie bliscy, choć wyglądamy odmiennie. Widać, że nasze codzienne sprawy są podobne, że pochodzimy z jednego pnia. Dlatego wszelkie pomysły, placówki takie jak Muzeum Historii Żydów Polskich, chronią nie tylko pamięć, ale budują wzajemny szacunek, uczą tolerancji”.

Budynek Muzeum Historii Żydów Polskich zaprojektował fiński architekt Reiner Mahlamaeki. Budowa rozpoczęła się 30 czerwca 2009 roku. Siedziba największego w Europie Muzeum o tematyce żydowskiej jest już gotowa w stanie surowym. Wyznaczone są przyszłe powierzchnie – zarówno wystawy stałej opowiadającej o 1000 lat historii Żydów w Polsce, jak i pozostałych przestrzeni edukacyjnych i kulturalnych.

Anna Bernat

Artykuł opublikowany w JAZZ FORUM 1-2/2011