Toots Thielemans

Legendarny mistrz harmonijki ustnej zmarł w Belgii 22 sierpnia 2016. 

Toots Thielemans miał 94 lata. Z czynnego życia muzycznego wycofał się dopiero dwa lata temu, ze względu na stan zdrowia, ostatnio przebywał w szpitalu. Był jednym z nielicznych muzyków europejskich, którzy weszli do historii jazzu. Występował z takimi sławami jak Ella Fitzgerald, Benny Goodman, Charlie Parker, Dizzy Gillespie, Oscar Peterson, czy Quincy Jones, który nazwał go „jednym z największych muzyków naszych czasów”. Był Toots wirtuozem harmonijki chromatycznej, przez kilka dziesięcioleci zajmował pierwsze miejsce w ankietach „Down Beatu” w kategorii „instrumentów różnych”. 

Jean-Baptiste Frédéric Isidor Thielemans przyszedl na świat w Brukseli 29 kwietnia 1922 roku. Mając trzy lata zaczął grać na akordeonie, w wieku lat kilkunastu zainteresował się harmonijką, by następnie poświęcić się głównie gitarze. W 1949 roku na festiwalu jazzowym w Paryżu dzielił scenę z Charlie’m Parkerem. Rok później odbył trasę po Europie jako gitarzysta w Sekstecie Benny’ego Goodmana. W 1951 roku przeniósł się do Ameryki. W 1952 roku grał w konstelacji gwiazd  Charlie Parker’s All Stars.  Od 1953 do 1959 był członkiem Kwintetu George’a Shearinga. 

W 1961 roku nagrał swoją najsłynniejszą kompozycję Bluesette, w której jednocześnie grał na gitarze i gwizdał, w unisonie. Utwór ten stał się międzynarodowym przebojem, jego znakiem rozpoznawczym, obowiązkowym punktem każdego koncertu Tootsa do końca życia.

Przez wiele lat Thielemans pracował jako muzyk sesyjny, nagrał muzykę do wielu znanych filmów, m.in. „Midnight Cowboy” (1969), seriali („Ulica sezamkowa”) i reklam telewizyjnych. Koncertował i nagrywał z własnymi zespołami bądź gościnnie jako solista z takimi liderami jak Bill Evans, Chet Baker, Kenny Werner, Pat Metheny, Jaco Pastorius, Elis Regina, Shirley Horn, Paquito D’Rivera, Milton Nascimento, Gilberto Gil, a także muzykami pop, jak Paul Simon i Billy Joel. 

W 2001 roku od króla Belgii Alberta II otrzymał tytuł barona, w 2009 uhonorowany został w Ameryce wyróżnieniem NEA Master of Arts. Po raz ostatni koncertował w 2012 roku podczas tournee z okazji 90. urodzin. W Polsce gościł kilkakrotnie, jeszcze w latach 90. na Jazz Jamboree, potem w Poznaniu i wreszcie pięć lat temu w Łodzi – na Grand Prix Jazz Melomani.

Poświęcona mu książka nosi tytuł „Pomiędzy uśmiechem a łzą”. „To jest brzmienie akordu molowego z septymą. Ani wesołe, ani smutne. Taki właśnie jestem, taka właśnie jest moja muzyka” – powiedział w wywiadzie dla JAZZ FORUM uwielbiany przez nas wszystkich, dobroduszny Toots Thielemans.

Paweł Brodowski