14. Krakowska Jesień Jazzowa

Imponująca seria koncertów muzyki improwizowanej! Od 7 października do 29 listopada

„Jazz to nie styl. To sposób myślenia” –  powiedział kiedyś Ken Vandermark. To najlepsze motto 14 edycji Krakowskiej Jesieni Jazzowej, na której zabrzmią echa dokonań muzyki współczesnej, rocka i noise’u, ale zawsze przefiltrowane przez specyficzną wrażliwość muzyka improwizującego.

Festiwal otworzy 7 października dyskusja na temat współczesnej muzyki improwizowanej z udziałem muzyków: Steve’a Swella, Per-Âke Holmlandera, Pauliny Owczarek i Rafała Mazura oraz dyrektora artystycznego KJJ, Marka Winiarskiego.

Pierwsza rezydencja tej Jesieni będzie należeć do dużego składu. W brzmieniu puzonu Steve’a Swellazawiera się cała historia jazzu, nie tylko awangardowego. Muzyk karierę zaczynał w big-bandach Lionela Hamptona i Buddy’ego Richa, swoją myśl orkiestrową – radykalnie różną od muzyki swingowych mistrzów – rozwijając między innymi w zespole Steve Swell’s Nation Of We. W Krakowie zaprezentuje nowy, dwunastoosobowy projekt, m.in. z Mikołajem Trzaską oraz dawno niewidzianymi w Krakowie Carlosem Zingaro i Gebhardem Ullmanem (koncerty małych składów 7 i 8 października, finał w wykonaniu całego zespołu w Radiu Kraków 9 października).

Odmienne, ale równie interesujące spojrzenie na to, jak może brzmieć współczesny jazz przedstawią 22 października muzycy polsko-berlińsko-amerykańskiego kwintetu, w którym najciekawszych jazzmanów młodego pokolenia (Kuba Więcek, Mateusz Gawęda, Max Mucha, Moritz Baumgärtner), łączących nienaganny warsztat ze świeżymi pomysłami na brzmienie swojej muzyki i poszukiwaniami formalnymi sięgającymi po klasyczne (ale nie tylko) inspiracje poprowadzi nowojorski filozof trąbki, Ralph Alessi.

Etos pracy, odpowiedzialność i szacunek Kena Vandermarkadla publiczności, współpracowników i samej muzyki są już w środowisku muzyków niemal legendarne. Ale sam tytaniczny wysiłek byłby niczym bez talentu - a w umiejętności pisania błyskotliwych kompozycji i wykorzystania całego bogactwa możliwości, jakie oferują duże składy Vandermark ma niewielką konkurencję. Konstruowane z wielką wyobraźnią muzyczne plany i starannie przemyślana dramaturgia przykuwają uwagę słuchacza od początku do końca, wydobywając z solistów to, co w nich najlepsze.

Podczas pięciodniowej rezydencji (23-27 października) prezentowanego po raz pierwszy w Polsce projektu Entr’Acte w roli wykonawców crème de la crème sceny muzyki improwizowanej z sześciu krajów: Nate Wooley, Mette Rasmussen, Jasper Stadhouders, Terrie Hessels, Elisabeth Harnik, Joe Williamson, Dieb 13, Christof Kurzmann, Steve Heather i Didi Kern.

Zespół Ballister (28 października) można nazwać freejazzowym power triem - z zastrzeżeniem, że jego członkowie sięgają po znacznie bardziej różnorodne środki ekspresji, bez ostrzeżenia przechodząc od noise’owej ściany dźwięku po cieniowanie balansujące na krawędzi ciszy. W zgodnej opinii krytyków tworzący trio wiolonczelista Fred Lonberg-Holm i perkusista Paal Nilssen-Love przedefiniowali rolę swoich instrumentów w muzyce improwizowanej, zaś Dave Rempis rozmachem i potęgą brzmienia dołączył do plejady największych tytanów freejazzowego saksofonu.

Nie sposób przewidzieć, czy na występie The Young Mothers (4 listopada) więcej będzie free jazzu czy może hip hopu i ciężkiego, grindcore’owego rocka. Można by powiedzieć, że tak brzmiałby dziś John Zorn, gdyby był Ingebrigtem Håker Flatenem, zorganizował teksańsko-norweski zespół przekraczający wszelkie gatunkowe granice i nazwał go Młode Matki. Koncert The Young Mothers zdecydowanie godny polecenie nie tylko dla fanów jazzu, podobnie jak występy Joëlle Léandre (6-7 listopada).

Francuska kontrabasistka jest fenomenem niczym Rolling Stones - trzeba ją zobaczyć choć raz w życiu. Charyzma bijąca od Léandre jest tak oczywista, że artystka nie musiałaby nawet wchodzić na scenę. Przy niezwykłej muzycznej wrażliwości i rzadko spotykanym wyczuciu formy Joëlle jest jak żywioł wyrywający z korzeniami słabsze drzewa - nie każdy towarzyszący jej muzyk wyjdzie z takiego spotkania obronną ręką. Tym ciekawiej zapowiadają się jej występy z udziałem improwizatorów z Polski (6 listopada kwartet z Mateuszem Rybickim, Zbigniewem Kozerą i Zlatko Kaučičem,7 listopada duet z Rafałem Mazurem po secie solowymLéandre).

Satoko Fuji, pianistka ceniona za swoje projekty orkiestrowe, nie stroniąca też od estetyki z pogranicza rocka i jazzu, tym razem wystąpi w Krakowie w duecie z jednym z największych z niedocenionych amerykańskiej sceny freejazzowej ostatnich czterech dekad, kontrabasistą Joe Fondą (17 listopada) oraz w międzynarodowym Wandering The Sound Quintet (18 listopada), w którego składzie - obok Natsuki Tamury, Rafała Mazura i Ramóna Lópeza wystąpi legenda argentyńskiego jazzu i muzyki improwizowanej, Guillermo Gregorio. Grupa wykona komprowizację (kompozycję dla improwizatorów) Rafała Mazura na bazie poematu mistrza zen z XV wieku, Ikkyu Sojuna.

Na Krakowskiej Jesieni Jazzowej nie zabraknie przeglądu najbardziej twórczych przedstawicieli polskiej sceny muzyki improwizowanej prezentowanych w serii Polish Improart. A w niej – telepatycznie szybkie słuchanie tria Olbrzym i Kurdupel + Willi Hanne (17 października), prawdziwa supergrupa polskiej sceny muzycznej Dominik Strycharski/Artur Majewski/Ksawery Wójciński (21 listopada), zyskujący wreszcie uznanie, na jakie od dawna zasługuje pianista Witold Oleszak z Tomaszem Jacobsonem i Peterem Ole Jørgensenem (11 listopada), dyrygowana improwizacja na dwanaście instrumentów, głos i obraz malowany na żywo (Krakow Improvisers Orchestra i Bartosz Nalepa - 28 listopada) oraz psychodeliczny free-folk tria Polonka (29 listopada).