Andrzej Makowiecki

Legendarny pisarz, reporter, scenarzysta, przed laty trębacz jazzowy odszedł 30 września 2024 roku.

Niekwestionowana, obok Ireneusza Iredyńskiego i Andrzeja Brychta, gwiazda polskiej literatury drugiej połowy XX wieku.

Urodził się 5 sierpnia 1938 roku w Warszawie. Stał się jednak piewcą Łodzi, dokąd jako młody człowiek przeprowadził się w1947 roku. Tu ukończył I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika, a następnie Państwową Szkołę Muzyczną i Wydział Filologiczny Uniwersytetu Łódzkiego.

Całym sercem był jazzmanem – błyskotliwym trębaczem zespołu Tiger Rag prowadzonego przez Andrzeja Orłowskiego, grupy zawiązanej w roku 1956 i działającej na przestrzeni 10 lat. Andrzej Makowiecki był członkiem dwóch składów grupy – określanych jako środkowy i ostatni, obok Andrzeja Orłowskiego - perkusja, Zbigniewa Horyda - bas, Andrzeja Dorawy - puzon, Henryka Czekalskiego - klarnet i Wacława Rezlera - banjo. Wystąpili między innymi na festiwalach Jazz nad Odrą, Jazzu Tradycyjnego w Warszawie i na krakowskich Zaduszkach Jazzowych. Tiger Rag dokonał nagrań dla rozgłośni Polskiego Radia w Łodzi, niestety do czasów dzisiejszych zachowały się tylko nieliczne ścieżki, na których słychać maestrię Makowieckiego.

Mimo początkowych sprzeciwów ojca, wybrał na swój instrument trąbkę – z całą pewnością ze względu na kalectwo. W dzieciństwie na skutek zabawy z niewypałem artyleryjskiej spłonki stracił lewą rękę. Poważnie zagrożone było też lewe oko, w którym utkwiło kilkanaście odłamków i tylko interwencja okulistki sprowadzonej przez ojca ze Szwecji uratowała Andrzeja przed utratą wzroku.

Grę na trąbce opanował w sposób mistrzowski i już po kilku miesiącach ćwiczeń, jak sam wspominał, zagrał pierwszą „chałturę”. Zachwycony Andrzej Brycht opisał występ Makowieckiego, już jako dojrzałego muzyka, w rozdziale zamieszczonym w książce „Obywatel Jazz” (1967) autorstwa Jerzego Radlińskiego. Zaś legenda mówi, że usłyszawszy Go, zrezygnował z grania na trąbce Marek Karewicz…

Andrzej Makowiecki był także pisarzem, jednym z najważniejszych polskich twórców. Już na studiach publikował w łódzkiej prasie, sięgały po jego teksty redakcje „Polityki”, „Kultury” i „Tygodnika Kulturalnego”. Debiut literacki Makowieckiego datowany jest na 1964 rok, kiedy to wspólnie z Andrzejem Brychtem napisał powieść „Boss”. W miarę upływu czasu ukazywały się jego następne dzieła – określana mianem najbardziej jazzowej polskiej książki „Noc saksofonów”, czy oparty na życiorysie Romana Polańskiego (który po latach stwierdził: „Przecież mógł do mnie zadzwonić”) „Rapier Napoleona”. Zachwyciła odbiorców opowieść o łódzkiej mafii – „Wino i krew”, a dwie powieści – „Powrót Wabiszczura” (z muzyką Czesława Niemena) i „Coraz bliżej nieba” przeniesiono na ekran.

Niebywałym sukcesem okazała się wciąż wznawiana napisana przez niego biografia Michała Urbaniaka „Ja, Urbanator” (Agora), gdzie odnaleźć można autobiograficzne wątki autora – występującego pod pseudonimem „Neskim”. Wzajemne relacje Makowieckiego i Urbaniaka, ich wieloletnia przyjaźń, dają efekt przenikania się osobowości i fascynujący obraz światowej kariery polskiego jazzmana. Tak wspominał przyjaciela Michał w rozmowie z „Gazetą Wyborczą”: „Miałem wtedy jakieś 15-16 lat. Zacząłem chodzić na koncerty. Wówczas Andrzej Makowiecki grał na trąbce w zespole Tiger Rag, w którym ja miałem przyjemność grać jako saksofonista tenorowy. Zostaliśmy przyjaciółmi na dobre i złe, dlatego informacja o jego odejściu mocno mną wstrząsnęła”.

Był także Andrzej Makowiecki jedną z gadających głów w filmie Rafała Mierzejewskiego „Na zawsze Melomani” (2022).

W ostatnich latach życia pracował nad trzecim tomem swojego opus magnum – powieści „Ziemia nawrócona”, książki pełnej namiętności, ukazującej narodziny drapieżnego łódzkiego kapitalizmu. Dzieło zostało ukończone i złożone do druku w wydawnictwie Księży Młyn.

Andrzej Makowiecki pochowany został 11 października w Łodzi na Cmentarzu Komunalnym „Doły”, spoczął w Alei Zasłużonych. W pogrzebie uczestniczył Michał Urbaniak

Michał Padkowski