Yusef Lateef

Marek Romański

Multiinstrumentalista, pionier łączenia jazzu z Muzyką Świata zmarł 23 grudnia 2013 r. w wieku 93 lat na raka prostaty w swoim domu w Shutesbury, Massachusetts.

Urodził się 9 października 1920 r. jako William Emanuel Huddleston. W 1948 r. przeszedł na islam i zmienił nazwisko (został członkiem muzułmańskiej społeczności Ahmadiyya Muslim Community, dwukrotnie odbył pielgrzymkę do Mekki) co ułatwiło mu kontakt z muzyką orientalną. Zaczynał jako tenorzysta, obdarzony głębokim tonem, z naturalnym wyczuciem bluesa. Grał m.in. z takimi muzykami, jak Lucky Millinder, Dizzy Gillespie, Louis Hayes i Curtis Fuller.

W 1957 r. wydał swój pierwszy, solowy album „The Sounds Of Yusef”. W tamtych latach do członków jego grupy należeli m.in. trębacz Wilbur Harden, pianista Hugh Lawson, basista Herman Wright i perkusista Frank Gant. Na przełomie lat 50. i 60. rozpoczął eksperymenty z wykorzystywaniem orientalnych skal w muzyce jazzowej. „Odkrył” także dla jazzu takie instrumenty, jak rahab, shanai, arghul, koto, cały wachlarz chińskich fletów, dzwonków, wykorzystywał również w niekonwencjonalny sposób obój i flet.

W latach 1962-64 był członkiem słynnego kwintetu Cannonballa Adderleya. W latach 60. współpracował także z Charlesem Mingusem. Jego płyty („Prayer To The East” (1957), „Eastern Sounds” (1961), „Into Something” (1961) były pionierskimi próbami inkorporowania elementów muzyki blisko- i dalekowschodniej do jazzu. W późniejszych latach do swojej stylistycznej palety zaczął włączać również muzykę Zachodniej Afryki. Szczególnie mocno wpływy afrykańskie uwidoczniły się w jego nagraniach z lat 80. i późniejszych, było to zapewne wynikiem czteroletniego, intensywnego pobytu Lateefa w Nigerii, gdzie wykładał jazzową improwizację, a przy okazji uczył się afrykańskiej rytmiki.

Stopniowo odchodził od jazzowego mainstreamu w kierunku Muzyki Świata i New Age. Z czasem do swojej muzyki przemycał także coraz więcej soulu i gospel. W latach 80. zrezygnował z występów w miejscach, gdzie podaje się alkohol.

W jego repertuarze znalazły się również ambitne, wieloczęściowe formy quasi-symfoniczne: siedmioczęściowa Symphonic Blues Suite (1970) i późniejsza o dwie dekady African-American Epic Suite – czteroczęściowe dzieło na kwintet i orkiestrę. Album „Yusef Lateef’s Little Symphony”, na którym nagrał partie wszystkich instrumentów metodą nakładek, przyniósł mu nagrodę Grammy w 1988 r. w kategorii Best New Age Performance. Zareagował na to z właściwym sobie humorem: „Jestem bardzo wdzięczny za tę nagrodę, nie wiedziałem dotąd, co to jest New Age!”

Yusef Lateef wymieniany jest jako jedna z głównych inspiracji Johna Coltrane’a, który wykorzystywał wiele jego pomysłów w swoich późniejszych, freejazzowych nagraniach.

Marek Romański