The Copenhagen Session Vol. 2

Scandinavian Art Ensemble

Po entuzjastycznie przyjętym wiosną tego roku „The Copenhagen Session Vol. 1” – uznanym za jedno z najciekawszych jazzowych odkryć ostatnich lat, prawdziwego białego kruka – nadszedł czas na drugi, a zarazem ostatni rozdział tej niezwykłej historii z udziałem jednego z najważniejszych polskich muzyków jazzowych. Scandinavian Art Ensemble with Tomasz Stańko „The Copenhagen Session Vol. 2” to kolejna porcja odnalezionych nagrań naszego wielkiego trębacza  – artysty, którego twórczość na trwałe ukształtowała brzmienie europejskiego jazzu. Choć album ukazuje się już po śmierci wybitnego trębacza, przypomina, jak żywe i współczesne pozostaje jego muzyczne dziedzictwo.

Stańko – autor klasycznych dla polskiego jazzu płyt „Music For K”, „TWET”, „Balladyna” czy „Purple Sun” – znów objawia się tu jako artysta nieustannie poszukujący. Sesje zarejestrowane w 2016 roku w kopenhaskim studiu The Village Recordings prezentują go w momencie pełnej dojrzałości, ale też otwartości na ryzyko i improwizację. W dialogu z młodszymi muzykami ze Skandynawii i Polski nie dominuje – raczej słucha, reaguje, chwilami oddaje przestrzeń innym. Dzięki temu „The Copenhagen Session Vol. 2” brzmi świeżo i naturalnie, jak spotkanie ludzi połączonych wspólną ideą.

W projekcie obok Stańki pojawiają się znakomici polscy muzycy: Tomasz Dąbrowski, Artur Tuźnik i Radek Wośko. Ich obecność nadaje nagraniom energii, spójności i kreatywności. Dąbrowski, dziś sam uznany trębacz, wspomina, że Stańko „chciał grać naszą muzykę. Zawsze słuchał, zawsze szukał”. Te zdania najlepiej oddają ducha tego albumu – dialog pokoleń, w którym mistrz inspiruje, ale też daje się inspirować.

Muzycy Scandinavian Art Ensemble, w tym basista Richard Andersson, wnoszą typową dla skandynawskiej sceny przestrzeń, liryzm i chłodną precyzję. W połączeniu z uduchowionym tonem trąbki Stańki powstaje muzyka o niezwykłej głębi – rozpięta między melancholią a swobodną improwizacją, między ciszą a wyrazistą ekspresją.

Warto przy tym zauważyć, że Stańko w tym projekcie przypomina o swoim awangardowym obliczu. Słychać w nim echa eksperymentalnych poszukiwań z lat 70., kiedy artysta współtworzył polską nowoczesną scenę jazzową. To inny Stańko niż ten znany z ostatnich, wyrafinowanych nagrań dla wytwórni ECM – mniej liryczny, bardziej surowy, spontaniczny i nieprzewidywalny. W „The Copenhagen Session Vol. 2” trębacz nie buduje nastroju eleganckimi harmoniami, lecz gestem i intuicją. Uwagę przykuwa odwaga związana z improwizacją i energia płynąca z porozumienia ponad podziałami.

Album otwiera So Nice – utwór, który zaczyna się spokojnie, od melancholijnej trąbki. Z czasem jednak wkrada się niepokój, potęgowany przez głos Johanny Eliny Sulkunen. To delikatne, a zarazem pełne napięcia preludium do dalszej podróży. W Morning Ballad na pierwszy plan wysuwa się fortepian Artura Tuźnika – subtelny, lecz pełen dostojeństwa. Dopiero po trzeciej minucie dołączają pozostałe instrumenty, tworząc brzmienie, w którym intymność spotyka się z rozmachem.

3rd Eruption, wbrew tytułowi, nie eksploduje energią – jego siła tkwi w nastroju tajemnicy i dialogu między instrumentami. Choć trwa krótko, pozostaje w pamięci dzięki niepowtarzalnemu nastrojowi. April Moon przynosi niemal piosenkową formę z wokalem Sulkunen – subtelną i eteryczną, ale wciąż otwartą na improwizację. W Anti-Freeze uwagę przyciąga wyrazista pulsacja perkusji i kontrabasu. To wokół niej budują swoje partie pozostali muzycy, dokładając kolejne warstwy brzmienia. Sunrise, zamykające album, zaczyna się od minimalistycznego dialogu kontrabasu z wibrafonem. Z ciszy powoli wyłania się trąbka.

Można odnieść wrażenie, że całość spaja poczucie duchowej ciągłości. Słychać, jakby Stańko po raz ostatni prowadził nas przez świat dźwięków, który sam stworzył, a teraz pozwalał innym dopisać jego dalszy ciąg. „The Copenhagen Session Vol. 2” nie jest więc tylko pożegnaniem. To zapis spotkania – momentu, w którym przeszłość i przyszłość europejskiego jazzu splatają się w jedną całość. Album nie zamyka historii Tomasza Stańki, lecz ją poszerza. Pokazuje, że jego sposób grania, słuchania i reagowania na świat wciąż inspiruje kolejne pokolenia muzyków – z Tomaszem Dąbrowskim, Arturem Tuźnikiem i Radkiem Wośko na czele. A przede wszystkim przypomina, że Stańko do końca pozostał artystą wolnym – dla którego jazz był zawsze okazją do swobodnej wymiany myśli i odkrywania nieznanego.

Autor: Piotr Wojdat