Czarne 13

Graal

Nie ukrywam, że jestem wielkim fanem Graala. Przez ten kolektyw powołany przez Antoniego Ziuta Gralaka, aktywny przede wszystkim w drugiej połowie lat 90., przewinęły się niepokorne, acz szalenie twórcze postacie rodzimej improwizacji (poza liderem, m.in. Włodzimierz Kiniorski, Mateusz Pospieszalski), już wtedy mające kultowy status. Wszak artyści ci blisko trzy dekady temu – z grupami Free Cooperation, Young Power, czy Tie Break – zaszczepili punkowego wirusa w jazzowym środowisku, przecierając szlak dla yassowego fermentu

Graal cudownie łączył jazzową improwizację z free-funkową, a niekiedy rockową ekspresją oraz różnymi etnicznymi tradycjami, nadając całości groteskowo-psychodeliczno-ludycznego posmaku.

Na nowym albumie reaktywowanej kilka lat temu grupy skład rozbudowany został do tentetu. Orkiestra połączyła tu siły z Jackiem „Budyniem” Szymkiewiczem (w roli wokalisty), znanym głównie z rockowego zespołu Pogodno. To postać wymykająca się łatwym klasyfikacjom. Ma on na koncie autorskie wariacje garażowego rocka i gitarowej psychodelii, flirty ze śląskim folklorem, słuchowiska radiowe, czy muzykę teatralną. Mimo tej różnorodności realizacje Szymkiewicza mają charakterystyczny rys. Niemal zawsze wyczuwalne jest w nich anegdotyczne zacięcie, przepełnia ją duch zabawy, wręcz swoiście pojęty biesiadny klimat. O artystycznym wizerunku Budynia zdecydowały także pisane przez niego teksty – w sposób poetycki, surrealistyczny, a zarazem dosadny i frywolny opisujące rzeczywistość, szafujące słownymi grami i karkołomnymi skojarzeniami, momentami przypominające freestyle. Wszystkie te elementy odnajdujemy i tutaj. Nic dziwnego, że wokalista dobrze odnalazł się w naznaczonej ludycznym kolorytem poetyce Graala.

Wydaje się więc, że wszystko powinno zagrać, a jednak zdecydowanie wolę wcześniejsze płyty formacji. Utwory na „Czarne 13” mają – siłą rzeczy – bardziej piosenkowy charakter, przez co mniej w nich tej skotłowanej ekspresji, żywiołowości, drapieżności. Śmiało mieszające wolną improwizację i iście jarmarczną atmosferę porywające loty zostały tu nieco stonowane. Wciąż mamy wyśmienitą harmolodyczno-groove’ową sekcję, pełne witalności, barwne tematy prowadzone przez baterię rozbrykanych dęciaków, ale wszystko to zbyt często zostaje zepchnięte do funkcji tła dla kreacji Budynia.

Autor: Łukasz Iwasiński