Komeda. Wygnanie z raju

Leszek Żądło Quartet

Pochodzący z Krakowa saksofonista, flecista i kompozytor Leszek Żądło to jedna z najbarwniejszych postaci polskiego jazzu. Działający aktywnie od początku lat 70. muzyk współpracował z takimi artystami jak m.in. Elvin Jones, Thad Jones, Slide Hampton, Claus Banzer czy prestiżowe niemieckie orkiestry rozgłośni WDR i NDR. Równolegle z działalnością jazzową Leszek Żądło udziela się jako kompozytor muzyki scenicznej i filmowej.

Jego najnowszym projektem jest program powstały na podstawie odnalezionych w Holandii i zrekonstruowanych rękopisów Krzysztofa Komedy z 1962 roku z muzyką do zapomnianego musicalu „Wygnanie z raju”. Aranżacji partytury na kwartet jazzowy Żądło dokonał wraz z niemieckim kompozytorem Matthiasem Preissingerem. Akcja musicalu rozgrywa się na planecie Raj oraz na Ziemi, w pierwszym dniu pobytu na niej człowieka. Powstanie życia na Ziemi, przedstawione zostało tu w pełnej humoru konwencji science-fiction.

Przed swym wyjazdem do Hollywood Komeda zabiegał o wystawienie musicalu m.in. w ówczesnym Związku Radzieckim. Niestety kompozytor nie doczekał się scenicznej prezentacji widowiska. Dopiero trzy miesiące po jego tragicznej śmierci, sztukę jednorazowo wystawiono w Teatrze Muzycznym w Gdyni 13 lipca 1969 roku. Musical nie został jednak zarejestrowany i do niedawna wydawało się, iż muzyka do „Wygnania z raju” bezpowrotnie zaginęła. Szczęśliwie rękopisy zostały odnalezione przez Piotra Tylczyńskiego i właśnie na ich podstawie powstała niniejsza suita.

Leszek Żądło i Matthias Preissinger dostosowując muzykę pierwotnie napisaną z myślą o orkiestrze do formuły kwartetu jazzowego, nie ingerowali w oryginalną dramaturgię materiału źródłowego, zachowując chronologię następujących po sobie tematów. Sprawia to, iż mamy do czynienia z utworem wiernie ukazującym koncepcję i zamysł kompozytora.

Program został przedstawiony podczas warszawskiego Singer Jazz Festival w 2016 roku i zapis tego właśnie koncertu wypełnia niniejszy album.

To muzyka ukazująca szeroki zakres możliwości kompozytorskich Komedy, obejmująca elementy orientalne, tango i sambę, a wszystko to osadzone na stabilnym jazzowym fundamencie. Formuła kwartetu uwolniła w tej muzyce ogromną przestrzeń dla indywidualnych improwizacji. Dzięki temu niniejsza wersja „Wygnania z raju” obfituje w mnóstwo genialnych solówek zarówno dominujących w utworach saksofonów lidera, jak fortepianu (m.in. część 7), kontrabasu i perkusji (uwagę zwraca znakomite solo Jacka Pelca w 5 części utworu).

Zachowując specyficzny klimat początku lat 60., muzycy nadali całości zupełnie nową jakość, zarówno odciskając na muzyce Komedy własne piętno, jak i nawiązując do kojarzącego się z twórczością Johna Coltrane’a jazzowego mistycyzmu (co wyraźnie słyszymy choćby w części 7).

Wydanie płyty idealnie wpisuje się w obchody przypadającej w tym roku 50. rocznicy śmierci Komedy oraz ogłoszonego przez UNESCO roku 2019, Rokiem Muzyki Krzysztofa Komedy-Trzcińskiego.

Autor: Robert Ratajczak