21. Festiwal Jazz Jantar

25 koncertów jesiennej edycji gdańskiego festiwalu w trzech odsłonach: 26-28.10, 8 -12.11 i 14-18.11

To 13 festiwalowych dni, 114 artystów i 1 pisarka, 25 koncertów i 1 spotkanie autorskie oraz niepoliczalna ilość spotkań, dobrych rozmów i wspaniałych chwil w kameralnej przestrzeni Klubu Żak.  

Ethno jazz na Festiwalu

Wyjątkowo zapowiada się 16 listopada z koncertem tria Hailu Mergii, muzyka grającego na akordeonie, melodyce i instrumentach klawiszowych, który przenosi wiele oryginalnych jakości Ethio-jazzu z lat 70. do swojej najnowszej płyty „Lala Belu” oraz urodzonej w Bahrajnie, grającej na trąbce Yazz Ahmed, która przyjedzie pierwszy raz do Polski. 

Pianistyka jazzowa w najlepszym wykonaniu

Vijay Iyer Sextet

Wydarzeniem festiwalu niewątpliwie będzie także koncert Vijay Iyer Sextet, który został okrzyknięty Zespołem Roku zarówno w ankiecie „Down Beatu”, jak i w najważniejszym rocznym podsumowaniu Jazz Journalists Association. Ponadto „Down Beat” uhonorował Iyera tytułem Jazzowego Muzyka Roku, podobnie jak Jazz Times Magazine. Album „Far from Over” znalazł się na liście 50 najlepszych płyt 2017 wg magazynu „The Rolling Stone”, za najlepszy album roku uznał go Jazz Times Magazine i NPR Music. Gdański koncert Vijaya Iyera (drugi w tym roku, po marcowym duecie Iyer/Taborn), który od 2011 roku systematycznie gości na Festiwalu Jazz Jantar, pokazuje, jak ważnym i stałym elementem w naszym programie jest pianistyka jazzowa w najlepszym wykonaniu.

I tak po raz pierwszy w Gdańsku pojawią się amerykańscy pianiści: Aaron Diehl i George Burton. Trio Aarona Diehla na co dzień towarzyszy Cecile McLorin Salvant. Pianista często sięgający po jazzową klasykę potrafi wieloletnią „jazzową historię podać nie jako śmiertelnie nudny wykład pachnący naftaliną, ale bardzo zajmującą opowieść” (jazzarium.pl). Z kolei o George’u Burtonie media piszą per „nadzwyczajny” (NPR) czy „charyzmatyczny” („New York Times”). W swoim kwintecie łączy tradycyjny hard bop, awangardę, post bop, R&B oraz inne gatunki. 

Na festiwalu nie zabraknie oczywiście polskich pianistów. W tym roku będą to Kamil Piotrowicz i Grzegorz Raczkowski, i to ich koncerty 26 października otworzą Festiwal. Poprzedni album Kamila Piotrowicza „Popular Music” zebrał znakomite recenzje. W swej autorskiej muzyce Piotrowicz oddaje należny szacunek jazzowej tradycji, traktując ją jako odniesienie dla współczesnych form kompozycyjnych. W Kamil Piotrowicz Sextet grają najznakomitsi przedstawiciele młodej sceny trójmiejskiej, tworzących m.in. takie składy jak Algorhythm, Kuba Więcek Trio czy Emil Miszk Sonic Syndicate, będący jednocześnie muzykami wielu innych utytułowanych grup, co daje pewne wyobrażenie o potencjale grupy jak i samej sceny z Trójmiasta. Z kolei młody pianista Franciszek Raczkowski wystąpi na Festiwalu dwukrotnie. Najpierw w duecie ze skrzypkiem Mikołajem Kostką jako laureaci konkursu „Jazzowy Debiut Fonograficzny” 2018, a 11 listopada z Vibe Quartet (ten koncert w ramach współpracy z krakowskim festiwalem Jazz Juniors 2017). Obaj pianiści i muzycy, z którymi pojawią się w Sali Suwnicowej Żaka wystąpią pod szyldem Młodej Polski, bo program Jazz Jantar - jak zawsze - budują bloki festiwalowe.

Młoda Polska

W bloku Młoda Polska wystąpią także Pokusa XXL i Cukier. Inspiracją do powstania Pokusy XXL były duże zespoły jazzowe, w szczególności Fire! Orchestra. Pokusę XXL tworzą muzycy związani z takimi nurtami (i ośrodkami) w muzyce i improwizacji jak Yass, Lado, Rytmisk Musikkonservatorium w Kopenhadze, Sejny, Eufemia, Warszawskie Combo Taneczne, Warsaw Improvisers Orchestra, Retarders Trio, Tania O, Łoskot i jeszcze kilka innych. Jak mówi Teo Olter, będzie to „muzyka na żywo, po części czerpiąca ze szczątkowych kompozycji Pokusy, ale głównie polegająca na improwizacji w atmosferze koncertu i w konstrukcji tego ośmioosobowego składu”.

Pokusa

Dla tria Cukier, wywodzącego się z tego samego środowiska, co Pokusa XXL, koncert w Gdańsku będzie debiutem na Festiwalu. Vibe Quartet wystąpi w Żaku 11 listopada, w dniu Święta Niepodległości czyli muzycznie będzie to polski dzień. Drugim wykonawcą będzie Marek Napiórkowski z projektem WAW-NYC. 

Pierwszy raz w Polsce

Znakiem firmowym Festiwalu jest obszerna prezentacja wschodzących gwiazd światowej sceny jazzu, które pojawiają się przed polską publicznością pierwszy raz właśnie w Gdańsku. Dwukrotna laureatka Grammy Cecile McLorin Salvant, trębacz Christian Scott czy saksofonista Shabaka Hutchings, dzisiaj najgorętsze nazwiska na scenie jazzowej, pierwszy raz w Polsce wystąpili właśnie w Żaku. Lista wykonawców występujących w przeszłości na Festiwalu pod hasłem „pierwszy raz w Polsce” jest długa.

Brave Noises

W tym roku będą to: Brave Noises z Litwy, amerykańscy muzycy: trębacz Josef Leimberg, wspomniany już wyżej pianista George Burton, saksofonista Chris Pitsiokos, Dillalude z Islandii, The Thing With Five Eyes z Holandii oraz silna reprezentacja młodej brytyjskiej sceny: Snowpoet, Roller Trio i grająca na trąbce Yazz Ahmed, chwalona przez brytyjskich krytyków muzycznych jako „wizjonerka współczesnego jazzu i najbardziej pożądany talent gatunku”.

O Chrisie Pitsiokosie mówi się jako o najbardziej reprezentatywnym przedstawicielu nowej generacji muzyków, wpływających na przemianę i rozwój coraz wyraźniej stawiającej na wielogatunkowość nowojorskiej sceny jazzowej. Pitsiokos jest dziś liderem trzech zespołów, jego płyty znajdują się w katalogu portugalskiego Clean Feedu i wszystko wskazuje na to, że to dopiero początek dłuższej obecności saksofonisty na mapie jazzowej awangardy.

Trębacz i producent Josef Leimberg nie istnieje w świadomości fanów innowacyjnego brzmienia West Coast Jazzu równie silnie, jak choćby Flying Lotus, Thundercat czy Kamasi Washington, jednak mimo iż działa na drugim planie, ma za sobą pracę u boku największych hip-hopowych sław, takich jak Snoop Dogg, Dr. Dre, SZA czy Erykah Badu. Na debiutanckim albumie  „Astral Progressions” łączy brzmienia fusion jazzowe, elementy funku czy neo-soulu oraz wyrosłe z R’n’B groove.

Młoda Europa

To, co wyróżnia Jazz Jantar na tle innych Festiwali to prezentacja młodej sceny europejskiej, szczególnie  sceny brytyjskiej. „Technologia i elektronika są nierozłącznymi elementami przyszłości jazzu, a Roller Trio to pionierzy w ukazywaniu tych elementów szerszemu gronu odbiorców, my natomiast potrzebujemy pionierów” - tak pisał Rob Mallows z London Jazz News. Z kolei Snowpoet wg All About Jazz „płynnie przekraczają granice folku, jazzu i muzyki popularnej”, a ich utwory  nasycone są subtelną poetyckością. I wreszcie grająca na trąbce, urodzona w Bahrajnie Yazz Ahmed, która wpisuje się w nurt  nowej sceny brytyjskiej, tworzonej przede wszystkim przez muzyków pochodzących z dawnych kolonii. Artystka przenosi melodykę, bogate rytmy i skale arabskiego systemu maqam na grunt eklektycznego jazzu o współczesnym, świeżym feelingu. Binker Golding Band to nowe przedsięwzięcie saksofonisty tenorowego znanego przede wszystkim z duetu Binker and Moses, który w 2015 roku otrzymał nagrodę Music of Black Origin dla najlepszego zespołu jazzowego.

Yazz Ahmed

W Żaku zagoszczą także zespoły z Litwy i Islandii. Muzyka wileńskiego Brave Noises to synteza jazzu, free jazzu, folku, world music i rocka alternatywnego. Islandzki Dillalude to projekt dedykowany legendarnemu producentowi hip-hopu- J Dilla. Zespół tworzą: doświadczony hip-hopowy DJ Benni B Ruff, udzielający się u boku Ólafura Arnaldsa oraz w składach takich jak K Tríó, ADHD czy Moses Hightower perkusista Magnús Trygvason Eliassen, klawiszowiec Steingrímur Teague, a obecność grającego na trąbce lekkoatlety, sztangisty i kilkukrotnego medalisty Igrzysk małych państw Europy Ari Bragi Kárasona potwierdza wysoki poziom umuzykalnienia mieszkańców Islandii.

i Młoda Ameryka

O Jamesie Brandonie Lewisie, saksofoniście, który w ubiegłym roku wystąpił na Festiwalu w kolektywie Heroes Are Gang Leaders Sonny Rollins powiedział: „Obiecujący młody muzyk z potencjałem do zdziałania wielkich rzeczy, rozbudzonym dzięki słuchaniu Starszych”. 35-letni James Brandon Lewis już jest jednym z głównych kandydatów do objęcia schedy po wielkich saksofonistach ery tenorowych gigantów i ma po temu silne podstawy w postaci licznych płyt i słów uznania najważniejszych w jazzowej branży mediów. Jego „surowy, lecz zdyscyplinowany ton” oraz „niezależność” chwali „New York Times”, „Jazzwise” pisze o „trudnym do zignorowania” brzmieniu jego grup, a „Ebony Magazine” umieszcza go na liście „siedmiu młodych muzyków, których należy obserwować”. Od sześciu lat mieszka w Nowym Jorku i wykorzystuje ogromne możliwości, jakie oferuje tamtejsze środowisko jazzowe.

Avant Days

Pod szyldem Avant Days wystąpi gitarzystka Mary Halvorson z swoim Octetem. „Halvorson jest mistrzynią przedzierzgiwania pospolitości w coś niesamowitego i nowego. (...) Gitarzystka zbiera tu gwiazdorski skład awangardowej sceny (...) grupę liderów, dokładających się do niesamowitej grupowej roboty” – pisał Frank Alkyer w magazynie „Down Beat”.

Mary Halvorson Octet

Holendersko-belgijski-egipsko-rosyjski The Thing With Five Eyes zaprezentuje muzykę z kręgu darkjazzu  – gatunku nieobcego publiczności Jazz Jantaru - z elementami muzyki północno-afrykańskiej.

Kolejny skład to Irreversible Entanglements, zaangażowany, wolnościowy kolektyw łączący spoken word z free jazzem. Do Żaka zawita ponownie perkusista Greg Fox ze swoim projektem Greg Fox Quadrinty, a trio Evans/Dahl/Pride zaprezentuje Pulverize The Sound czyli gęste, precyzyjnie wykonane i zaaranżowane przez całą trójkę kompozycje zawierające ściany hałasu, wyciszenia, improwizacje oraz repetytywne loopy. I na finał 21. Festiwalu Jazz Jantar James Holden & Animal Spirits zaproponują elektroniczny spiritual jazz, silnie czerpiący z ducha twórczości Pharoaha Sandersa czy Dona Cherry’ego, nasączony muzyczną psychodelią – od kraut rocka przez trance po tradycyjną marokańską muzykę Gnawa.

W pierwszą niedzielę festiwalową 28 października zapraszamy też na spotkanie z Magdaleną Grzebałkowską, autorką książki „Komeda. Osobiste życie jazzu”.

Organizatorem Festiwalu Jazz Jantar jest Klub Żak. W latach 2014-2017 Festiwal Jazz Jantar zajął III miejsce w Jazz Top magazynu Jazz Forum, wg „JazzPressu" to najlepszy festiwal 2016 (2017 II miejsce). Program Festiwalu docenili także krytycy magazynu „Jazzwise”, „The Quietus” i portalu „All About Jazz”. Klub Żak zdaniem polskich krytyków jazzowych został też uznany za jeden z najlepszych klubów jazzowych (II miejsce w Top Jazz 2017).

Festiwal jest realizowany ze środków Miasta Gdańska, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego,  przy wsparciu Grupy Żywiec, Firmy Ziaja i Mercedes-Benz Witman Gdańsk. Nasza strona: www.jazzjantar.pl