Aquarius – The Orchestral Session

Krystyna Stańko

Nie podejrzewam, by tak doświadczona artystka jak Krystyna Stańko za podstawowy cel publikacji nowej płyty, w pewnej mierze nawiązującej do poprzednio wydanej i znakomicie przyjętej „Novos Anos” z roku 2016, przyjęła chęć powtórzenia („sequelu”) tamtego sukcesu. Choć to poniekąd logiczne, zgodne z regułami show-biznesu i wcale zręczne, jeśli tylko „powtórka z rozrywki” okazuje się być równie dojrzała od strony artystycznej.

Przyznam się, że tak postawiłem ową kwestię, gdy spojrzałem na listę wykonawców, towarzyszących wokalistce w nowym projekcie, a zwłaszcza na wykaz utworów. To w dużej mierze nieśmiertelne standardy, chętnie wykonywane np. w trakcie jam sessions i tysiąckrotnie ogrywane w najróżniejszych wersjach – np. All the Things You Are, Once I Loved, My Favourite Things, You Don’t Know What Love Is. A trzy utwory autorstwa A.C. Jobima niejako potwierdzały tezę o kontynuacji wcześniejszego projektu. Musiałem jednak zmienić zdanie, gdy płyta trafiła do odtwarzacza.

Jeśli nawet „Aquarius” jest w pewnym sensie następstwem „Novos Anos” (choćby ze względu na udział Bukowskiego, Lemańczyka i Wądołowskiego), to praprzyczyna jawi się jako wyzwanie. Wydaje się Wam, że All the Things You Are to jednak skamienielina, zaklęta w dziesiątkach, a może i setkach wybitnych interpretacji, i niczego się o tym utworze nowego nie dowiecie? Że choćby przyszło tysiąc atletów, to z Once I Loved nic nowego nie wycisną? I tu objawia się sens nowej płyty Krystyny Stańko. Może nie wszystkie w równym stopniu, ale intencjonalnie zapewne tak – owe do imentu wydawałoby się ograne kompozycje przechodzą swoistą reinkarnację, objawiając słuchaczowi nową postać. Okazuje się, że wizje, w głównej mierze obejmujące kolorystykę, barwę, dynamikę, jeśli mają oparcie w podążającym za wyobraźnią aranżera orkiestrowym aparacie wykonawczym, wyznaczają całkiem nowe przestrzenie.

Ważną rolę w kreowaniu niuansów brzmienia odgrywa technika i produkcja studyjna, ewidentnie podniesiona do rangi współistotnej sztuki. Wreszcie muzycy – najlepsi z najlepszych, jeśli idzie o rozumienie intencji wokalistki i aranżera (a jest nim Krzysztof Herdzin). Połączenie tych elementów, plus adekwatne stosowanie zasad kompozycji, uwzględniających pełną paletę możliwości – daje efekt, o jakim czasem się marzy.

Proszę posłuchać otwierającego płytę Once I Loved. Aranżer nie tknął tych elementów utworu, które decydują o jego przynależności gatunkowej i jednoznacznie kojarzą się słuchaczowi ze stylistyką klasycznej bossa novy A.C. Jobima. Harmonia, rytm, metrum, melodia tematu – wszystko grane „po Bożemu”. A jednak dreszcz przechodzi, gdy aranżer z udziałem inżyniera dźwięku owija ten tradycyjny szkielet utworu w wysmakowane barwy orkiestry, sugeruje skojarzenia harmoniczne, delikatnie zarysowane jednym-dwoma dźwiękami to z jednego, to z drugiego instrumentu, kontrastuje melancholię tekstu z dramatycznym solo skrzypiec Smoczyńskiego…

„Aquarius”, której to płyty słucham raz za razem z rosnącym uznaniem dla jej konceptu i lekkości (jaką osiąga się najcięższą pracą, jak wiadomo), jest niedającym się obalić dowodem, że jazz to sztuka zespołowa, w której suma indywidualności potrafi wyznaczyć nowe perspektywy.

Gdybym to ja decydował o ostatecznym kształcie płyty, nie dołączałbym do niej jedynego polskiego utworu (Przybory i Wasowskiego) Zmierzch. Pełna uroku to piosenka, z wrażliwością zinterpretowana przez wokalistkę, ale na tle pozostałych utworów wydaje się nie wykraczać poza zestaw konwencjonalnych środków aranżacyjnych, nie tworząc „wartości dodanej”, której tak wiele tkwi w dziewięciu interpretacjach standardów i jazz originals z importu.

Autor: Stanisław Danielewicz