Kesher

Nina Stiller & Eljazzer

Nina Stiller jest aktorką, tancerką i charyzmatyczną wokalistką. Mało kto w naszym kraju potrafi tak posługiwać się bliskowschodnimi melizmatami, jak ona. Do tego ma absolutnie zniewalający, charyzmatyczny tembr głosu, rozpoznawalny od pierwszego dźwięku, potężny, mistyczny…

Z sukcesami uprawiała piosenkę aktorską, współpracowała z takimi kompozytorami jak Zygmunt Konieczny, Jerzy Satanowski, Janusz Tylman, Marek Sart czy Julian Kaszycki. Penetruje terytoria muzyki etnicznej, śpiewa w kilku językach tradycji żydowskiej, bliski jest jej także świat jazzu – grali z nią m.in. Robert Majewski, Andrzej Jagodziński, Zbigniew Wegehaupt, Henryk Miśkiewicz.

Na płycie „Kesher” większość tych elementów łączy się w harmonijną całość.  Idea więzi jest dla Niny Stiller bardzo ważna. Więzi z tradycją, synkretycznej sztuki, połączenia głosu z muzyką instrumentalną, związku Izraelitów z Bogiem, ale także przeszłości z teraźniejszością. Nie przez przypadek tytuł tego albumu oznacza w języku hebrajskim „więź”. Mamy tutaj zestaw znanych pieśni hebrajskich i tradycyjnych motywów muzycznych – pojawił się też chasydzki taniec Nigun Atik (kompozycja Amitai Neemana do słów Michaela Kashtana). Autorzy niektórych z nich zaginęli w otchłani czasu. Twórcy innych są znani, choć może nie zawsze pamiętamy, że autorem pięknej pieśni Shalom Alechem był amerykański – ale urodzony w Polsce – pianista, kompozytor, dyrygent i kantor Samuel Eliezer Goldfarb. Słuchacze z pewnością rozpoznają tradycyjny temat Im Nin’Alu („Jeśli bramy są zamknięte”) – śpiewany kiedyś przez słynną Ofrę Hazę, autorem słów do tego utworu był XVII-wieczny, żydowski poeta z Jemenu Rabbi Shalom Shabazi.

Wokalistka interpretuje te utwory niesłychanie sugestywnie, z aktorskim zacięciem, a jednocześnie zgodnie z tradycją wykonawczą. Jej wykonania spotykają się z inwencją pianisty i aranżera Andrzeja Waśniewskiego, lidera grupy Eljazzer. Oni wnoszą tu jazzową swobodę, elementy improwizacji, współczesną aurę brzmieniową. W tych aranżacjach mieszają się sugestywne dźwiękowe obrazy, solowe szaleństwo, jakże bliskie transowi muzyki chasydzkiej, ale także kolorowy świat współczesnej World Music. I to wszystko do siebie pasuje, nie sprawia wrażenia sztucznego tworu czy foklorystycznego kiczu. Powstała piękna, momentami poruszająca muzyka na pograniczu gatunków i kultur.

Autor: Marek Romański