Live

Nik Bärtsch’s Ronin

Ronin to zjawisko niezwykle intrygujące i tajemnicze. Ten szwajcarski zespół prowadzony przez pianistę Nika Bärtscha od kilku lat zaskakuje swoimi oryginalnymi projektami daleko wykraczającymi poza znane formuły stylistyczne. Jego nowoczesna koncepcja sztuki wymyka się spod ustalonych kanonów i niełatwo ją zdefiniować. Sam lider określa tę muzykę jako Zen Funk, co wskazuje na inspiracje i fascynacje filozofią orientalną oraz sztuką medytacji wywodzącą się z Chin, Indii i Japonii. Termin „Ronin” może mieć kilka znaczeń. W tradycji japońskiej określa samotnego samuraja.

Nik Bärtsch to artysta awangardowy, poszukujący nowych, jeszcze nie udeptanych, ścieżek w muzyce. Nie boi się eksperymentów. Jego celem jest osiągnięcie maksymalnego efektu artystycznego i silnego przekazu energii przy wykorzystaniu minimalnych środków wyrazu. Koncepcja ta w praktyce oznacza zestawianie prostych i krótkich motywów muzycznych o różnych długościach i strukturach rytmicznych w danym utworze. Nakładanie tych nie¬zależnych elementów i wielokrotne ich powtarzanie daje ciekawe efekty – muzyka ta posiada witalną energię i jest mocno transowa.

Dwupłytowy album „Live” stanowi zapis fragmentów wybranych z kilkudziesięciu koncertów, nagranych przez grupę Ronin w różnych metropoliach, głównie europejskich, a także w Tokio, w latach 2009 – 2011. Wszystkie utwory skomponował lider, nazywając je „modułami”, którym przyporządkował odpowiednie liczby. Pod każdym tytułem widnieje nazwa miasta, w którym wykonano zamieszczone na płycie kompozycje.

Potencjał muzyki tej grupy opiera się przede wszystkim na ciekawych kombinacjach rytmicznych, w których głównymi elementami są: polimetria, polirytmia i metrum złożone, często nieparzyste. Charakterystycznym zjawiskiem jest jednoczesne granie powtarzanych figur rytmicznych lub prostych sekwencji melodycznych w różnym metrum. Poszczególne partie instrumentalne, brzmiące na ogół surowo i ascetycznie, wykonywane są z żelazną konsekwencją i wręcz z przysłowiową precyzją szwajcarskiego zegarka. Tę dość skomplikowaną machinę rytmiczną uzupełniają motywy klarnetu basowego lub saksofonu altowego.

Forma poszczególnych modułów jest więc bardzo ścisła i narzuca mocne ograniczenia. Dlatego improwizacje poszczególnych muzyków są w moim odczuciu mało spontaniczne i podporządkowane matematycznej logice. Nie ma tutaj wyrafinowanych współbrzmień, melodii, czy akordów w tradycyjnym pojęciu muzyki jazzowej. W poszczególnych kompozycjach dominuje najczęściej jedno centrum tonalne, czasami pojawiają się jednocześnie dwie różne płaszczyzny tonalne (zjawisko politonalności).

Oprócz mocniejszych, quasi funkowych utworów możemy także posłuchać bardziej melodycznych fragmentów, takich jak na przykład otwierające album efektownie brzmiące solowe intro Bjorna Meyera, wykonane na basie sześciostrunowym (Moduł 41). Znajdziemy też spokojniejsze liryczne klimaty w utworach takich jak Moduł 42, 48, czy 55.

Przyznam, że niełatwo jest mi jednoznacznie ustosunkować się do tej muzyki. Wzbudza ona we mnie ambiwalentne uczucia – z jednej strony jest fascynująca i wciągająca poprzez oryginalne brzmienie i rytmiczną fakturę, z drugiej – męcząca poprzez uporczywe i monotonne powtarzanie prostych motywów, kojarzących się z mantrami w modlitwach buddyjskich. Jedno jest pewne, że nie można być obojętnym wobec tego swoistego teatru muzycznego jaki prezentuje Nik Bärtsch.

Autor: Zbigniew Wrombel