Lost Prayers

Erkki-Sven Tűűr

Erkki-Sven Tűűr to estoński kompozytor muzyki współczesnej, który niedawno wydał w ECM album poświęcony w całości muzyce kameralnej. Płyta wzięła tytuł od jednego z utworów, które znalazły się na liście: Kwartetu smyczkowego nr 2, „Lost Prayers”. Największym wyzwaniem zarówno dla kompozytora, jak i dla wykonawców i słuchaczy jest niezwykle oszczędne instrumentarium wykorzystane w poszczególnych kompozycjach. Na całej płycie rozbrzmiewają dźwięki zaledwie czterech instrumentów: skrzypiec (Harry Traksman, Florian Donderer, Annette Walther), wiolonczeli (Tanja Tetzlaff, Thomas Schmitz, Leho Karin), altówki (Xandi van Dijk) i fortepianu (Marrit Gerretz-Traksman). Album utrzymany jest w tonie poważnym, wymaga od słuchacza skupienia i uwagi. Poszczególne kompozycje, pomimo ograniczonego instrumentarium, wykorzystują szeroką paletę dźwiękowych wrażeń i emocji.

Skomponowana na skrzypce, wiolonczelę i fortepian Fata Morgana stanowi mocne otwarcie albumu. Utwór przynosi wrażenie dynamiki i niepokoju. Na plan pierwszy wysuwa się bogactwo pomysłów formalnych (przenikające się kontrapunkty,  progresje, figury ostinatowe), które potęgują dramatyzm dialogujących ze sobą instrumentów. Zupełnie inna w charakterze okazuje się kolejna kompozycja, Synergie. Ten oszczędny w środkach utwór przywodzi na myśl barokowe sonaty solowe: skupione, surowe i pełne improwizacji.  Skrzypce i wiolonczela prowadzą tu ze sobą tajemniczy, wyciszony dialog, który z wolna zmierza ku dynamicznej kulminacji. Kwartet smyczkowy nr 2, „Lost Prayers” zaczyna się długim odcinkiem o poszarpanej strukturze złożonej z pojedynczych motywów poprzedzielanych pauzami. Ten swobodny pod względem budowy, improwizatorski w charakterze fragment kończy się pauzą generalną, która prowadzi do drugiego ogniwa – bogatego w efekty artykulacyjne i sonorystyczne (tremola, glissanda, skoki interwałowe). Album zamyka kompozycja Lichttűrme (niem. latarnia morska) – impresyjny, niepokojący utwór na skrzypce, wiolonczelę i fortepian, przywodzący na myśl klimat otwierającej listę Fata Morgany, co stanowi swoistą klamrę dla wszystkich kompozycji.

„Lost Prayers” to propozycja ambitna, wielowymiarowa, przeznaczona dla wymagającego słuchacza. Płyta nie nadaje się do słuchania w tle domowych czynności, czy rozmów. Tej muzyce należy poświęcić całą swoją uwagę i z pewnością jest jej warta.

Autor: Aleksandra Andrearczyk