Music For K

Tomasz Stańko Quintet

Wpływ Krzysztofa Komedy, któremu ten album jest dedykowany, na twórczość Tomasza Stańki jest bezdyskusyjny. Jednakże, gdy słuchamy niniejszej płyty, to rozwichrzone i pełne energii formy utworów proponowanych przez Stańkę wydają się być dość odległymi od wycyzelowanych, nasyconych liryką i zamkniętych kompozycji Komedy. Obu mistrzów łączy położenie mocnego nacisku na aspekty aranżacyjne kreowanych utworów. U Stańki po naszkicowaniu tematu następują frazy spontanicznej improwizacji przeplatane najczęściej partiami aranżowanymi lub zacytowaniem tematu.

Stańko poczuł potrzebę utworzenia własnej formacji po wyjeździe Komedy do Stanów (1968). Choć powstały kwintet nie miał zbyt wielu okazji do koncertowania, to udało się muzykom uzyskać w szybkim tempie fantastyczny stopień zgrania, co w przypadku free jazzu jest bardzo istotnym elementem. Niniejszy album, nagrany w styczniu 1970 r., został przyjęty entuzjastycznie i do dziś stanowi jedną z najważniejszych pozycji archiwalnego cyklu płytowego Polish Jazz.

Płyta zawiera cztery zróżnicowane fakturalnie kompozycje lidera. Otwiera ją mocnym akcentem utwór Czatownik – krótka kompozycja oparta na dynamicznej strukturze ostinatowej, o estetyce przypominającej ekstrawertyczne kreacje Alberta Aylera, z żarliwie kreślonym solem saksofonu i dość uporządkowanym akcentowaniem perkusji. Kontrastuje nastrojem kolejny utwór Nies­kończenie mały, w którym liryzm kompozycji przeradza się w charakterystyczny dla Ornette’a Colemana ton nostalgii realizowany unisono. W początkowo łagodny nastrój Cry wkrada się szybko dramatyczne rozdarcie, zmieniają się tempa i nastroje, a rześka trąbka i saksofon błyszczą w partiach solowych.

Trzyczęściowy utwór tytułowy ma charakter elegii. Został on zbudowany z kontrastujących elementów odwołujących się do stylistyki Komedy, lecz w ułożonych przez Stańkę odmiennych konfiguracjach. Melancholia miesza się tu z rozdarciem, oddając klimat etapu rozpoczynania przez Stańkę definiowania własnej drogi.

Autor: Cezary Gumiński