Valentin Silvestrov: Hieroglyphen Der Nacht

Anja Lechner/Agnes Vesterman

Valentin Silvestrov to ukraiński kompozytor urodzony w 1937 r. w Kijowie. Uważany jest za twórcę postmodernistycznego, choć z jego twórczości przebijają także cechy neoklasycyzmu. Album pt. „Hieroglyphen Der Nacht” (Hieroglify nocy) został zrealizowany z okazji 80. urodzin kompozytora (30 września 2017) i zawiera muzykę przeznaczoną na wiolonczelę solo oraz dwie wiolonczele (czasem także na tam-tam). Przy pracy nad płytą spotkały się dwie wybitne instrumentalistki: Anja Lechner oraz Agnès Vesterman, które w przeszłości współpracowały ze sobą także przy innych projektach.

Cykl „Hieroglyphen der Nacht”składa się z kilku części, zróżnicowanych pod względem charakteru. Pierwszą część (Drei Stücke) stanowią trzy poetyckie, nokturnowe obrazy (Hieroglyphen der Nacht, Nachhall eines Walzers, Nachhall einer Sarabande). Elegie na wiolonczelę solo i dwa tam-tamy wprowadza w nastrój niepokoju i lęku, lecz następująca po niej część zatytułowana 8.VI.1810... zum Geburstag R.A. Schumann przenosi nas w dobrze znany i oswojony świat tonalnych brzmień spod znaku romantycznej kantyleny. Augenblicke der Stille und Traurigkeit (Chwila milczenia i smutku) to z kolei muzyczny obraz ciszy, pełnej refleksyjnej zadumy. Kolejne dwie części (Serenaden i Lacrimosa) ożywiają nieco nastrój, wprowadzając szybszy ruch i śpiewną melodię. Zarówno te dwa ogniwa, jak i następująca po nich część pt. 25.X.1893... zum Andenken an P.I. Tschaikowskij stanowią nawiązanie do wcześniejszych epok w muzyce (tonalne brzmienie, tradycyjne gatunki i formy). W Walzer der Alpenglöckchen linia melodyczna zostaje ograniczona do krótkich, ledwo słyszalnych, zanikających motywów.

Wszystko to razem składa się na obraz skrajnie oszczędny w doborze środków, wyciszony, przeznaczony dla świadomego i wymagającego odbiorcy, który nie obawia się chropawych, współczesnych brzmień utrzymanych w skąpej, ascetycznej estetyce. „Hieroglyphen Der Nacht”to muzyka skupienia, która nad hałaśliwe eksperymenty i instrumentalne fajerwerki przedkłada kontemplację dźwięków rozbrzmiewających w głębokiej ciszy.

Autor: Aleksandra Andrearczyk