We Play For Tips

Francesco Cafiso Nonet

Niedawno w świeżo założonej własnej wytwórni płytowej E Flat znany Czytelnikom JAZZ FORUM wspaniały alcista i flecista z Sycylii Francesco Cafiso nagrał 10 swych utworów jako Francesco Cafiso Nonet.

Od minionego roku występuje w 9-osobowym składzie. Od razu wyjaśnijmy, że nie jest to powielenie składu ze słynnego Nonetu Milesa Davisa (który zapisał się w historii jazzu jako „sprawca” stylu cool): u Franciszka nie ma waltorni ani tuby; zamiast nich są saksofon tenorowy oraz druga trąbka. W związku z tym sound zespołu jest mniej cool, a bardziej hot. Możliwości sonorystyczne są w tym nonecie ogromne, jako że poza puzonistą każdy z dęciaków dysponuje umiejętnością gry na dwu instrumentach: lider alcista jest zarazem flecistą (wyśmienitym!), tenorzysta gra na klarnecie, barytonista na klarnecie basowym, każdy z trębaczy używa też skrzydłówki. Tak więc aranżer Cafiso może sobie „poszaleć”.

Utwór Blo-Win’ inaugurujący płytę dedykował Cafiso swemu mistrzowi Wyntonowi Marsalisowi, „który mnie odkrył”, jak twierdzi alcista (nasza redakcja też przyłożyła swoją cegiełkę – vide JAZZ FORUM 3/2006). Ta kompozycja jest przykładem organizowania akcji muzycznej wokół prostego motywu ułożonego z dźwięków Des, Es i F. Puzon Humberta Amesquity z Kolumbii przypomina Curtisa Fullera z okresu jego współpracy z Coltrane’em (w zespole jest jeszcze jeden obcokrajowiec – perkusista Adam Pache z Australii; pozostali to Włosi, głównie Sycylijczycy.

Na pytanie ile zarabia, Cafiso zwykł odpowiadać: „20 centów za nutę” – i taki tytuł dał kolejnej kompozycji, granej up tempo; tu Cafiso rozwija swe skrzydła kondora, a pozostali pomrukują z aprobatą w tle. Po chwili wszyscy tworzą radosny zgiełk. To właściwie jest już free jazz, od Erica Dolphy’ego po Ornette’a Colemana, z dodatkiem humoru. Intentional Mood to popis aranżerski; w tej powolnej balladzie odzywają się echa Ellingtona, jest też fragmencik monkowskiej Ruby My Dear.

Do Monka odwołuje się też Al-Fred z mocnym solem barytonu. W 16 Minutes of Happiness latynizujące tło towarzyszy zderzeniu „grubego” z „cienkim” – barytonu i fletu. Tu znów Cafiso pokazał aranżerski pazur. W Boobee’s Attitude saksofony brzmią jak The World Saxophone Quartet. W tym utworze eksponowany jest rytm boogaloo, a więc kubańskiego stylu z przełomu lat 60. i 70., powstałego ze skrzyżowania rytmów son montuno i mambo.

Pops’ Character to hołd oddany Louisowi Armstrongowi i Nowemu Orleanowi. Słyszymy uliczny zgiełk i odgłosy maszerującej przez miasto orkiestry. Nonet gra w tym utworze stylizowany jazz nowoorleański – czuje się, że pobyt w tym mieście pozostawił w sercu Cafiso trwały ślad (tytuł płyty „We Play For Tips” – to także ukłon w stronę Miasta Delty, gdzie muzycy uliczni noszą czapki z takim właśnie napisem: „Gramy za napiwki”).

Wspomnę jeszcze o jednym utworze z tej płyty: Business of the 30’s. Cafiso i jego chłopcy przywołują atmosferę ery swingu, ery wielkich orkiestr i wielkich sal balowych. To zdumiewające, jak ci tak przecież młodzi muzycy wczuli się w wibracje tamtych czasów. Aranż jest przebogaty, akordy rozkosznie soczyste. Słyszymy przez chwilę ellingtonowską I Got It Bad and That Ain’t Good. Tu głównym bohaterem jest Marco Ferri na tenorze, z solówką a la Ben Webster, ale przecież inną, własną.

Nonet Francesco Cafiso raczej nie stworzy nowego stylu w jazzie, ale daje i da nam wiele różnorodnych przeżyć, na wysokim artystycznym poziomie. Przeżyć jazzowych! 

Autor: Krystian Brodacki