JAZZtrzębie 2023

Muzyka wolności w Jastrzębiu-Zdroju i okolicach. Festiwal relacjonuje Mery Zimny.

Po raz dziewiąty Jastrzębie-Zdrój i okolice wypełniła muzyka jazzowa, która przez cztery wieczory rozbrzmiewała nie tylko w nowoczesnej sali koncertowej, ale również we wnętrzach historycznych i postindustrialnych podczas festiwalu JAZZtrzębie. Była młodzieńcza energia i bezkompromisowość, kontemplacja piękna ludzkiego głosu, eksperymenty, poszukiwanie źródeł podczas wyprawy do Afryki oraz podróż w kosmos zaduma nad wszechświatem.

Festiwal JAZZtrzębie rozpoczął się 26  kwietnia, jednak na długo przed tą datą zapraszała nań kobieta spoglądająca z rozimprowizowanego plakatu autorstwa Kasi Stańczyk. Co ważne, na scenie kobiet również nie zabrakło. Już na samo koncertowe otwarcie festiwalu otrzymaliśmy jeden z najmocniejszych punktów programu. Jak podkreślał twórca i dyrektor artystyczny, Przemysław Strączek, jednymi z najważniejszych kryteriów przy kreowaniu programu są: autorska twórczość wykonawców, dbanie o reprezentację kobiet na scenie oraz prezentowanie młodych, poszukujących i eksperymentujących artystów. Te wszystkie kryteria spełnił Kamil Piotrowicz ze swoim sekstetem, który zaprezentował materiał z najnowszej płyty „Weird Heaven”. Muzyka z płyty, która zyskała niemałe uznanie w jazzowym świecie, zaprezentowana została w nieco odmienionym składzie, z Monią Muc na saksofonie altowym i barytonowym, Kamilą Drabek na kontrabasie, Jakubem Kurkiem na trąbce oraz stałymi członkami zespołu – Piotrem Chęckim na saksofonie tenorowym i Krzysztofem Szmańdą na perkusji i wibrafonie. Cóż to był za koncert! To jeden z tych momentów, w którym słowa okazują się niewystarczające by oddać to, co zadziało się na scenie, a co z pewnością poczuła i czego doświadczyła publiczność zgromadzona w Sali Koncertowej PSM I i II st. w Jastrzębiu-Zdroju, skądinąd sali niezwykłej akustycznie, jak i estetycznie. Skład choć zmieniony, ale nadal z szóstką indywidualności na scenie, zaprezentował muzykę tak organicznie zgraną, świeżą, niebanalną, porywającą i intrygującą. Kamil Piotrowicz należy nie tylko do grona wyśmienitych pianistów, ale też nieszablonowo myślących i odważnie eksperymentujących improwizatorów i kompozytorów. Jego wizja muzyki jest przemyślana, intelektualnie pociągająca i emocjonalnie wciągająca. Artysta odrzuca wszelkie etykietki, omija mielizny i wnosi estetyczną wartość, którą cieszyć się mogą słuchający. Nie on jeden jednak lśnił na scenie, a wszyscy, których zaprosił do wspólnej gry. Z jednej strony idealnie wpisali się w koncept muzyczny Piotrowicza, z drugiej wykazywali nieprzeciętne zdolności improwizatorskie oraz wrażliwość, która pozwalała im słuchać i wchodzić w dialog z innymi. Chapeau bas dla wszystkich!

Håkon Kornstad fot. Maciej Kanik

Drugi wieczór w tej samej sali koncertowej był już zgoła innym muzycznym przeżyciem. Otworzył go norweski artysta – saksofonista i śpiewak operowy Håkon Kornstad. Solowy występ wypełniły loopowane dźwięki saksofonu – delikatne, melodyjne, niesamowicie zwiewne i eleganckie. Przestrzenna, oddychająca muzyka stanowiła momentami tło dla popisów wokalnych wśród których były arie operowe i pieśni z włoskiego repertuaru, które z nieskrywaną radością i satysfakcją prezentuje Norweg. Aż trudno uwierzyć, że wypalony saksofonista, który przed laty wyjechał w poszukiwaniu inspiracji do Nowego Jorku, przypadkiem znalazł się w Metropolitan Opera, zakochał się w śpiewie operowym, zaczął brać lekcje, studiować, a ostatecznie połączył obydwa swoje „instrumenty” na scenie. Jazz i opera, choć brzmi abstrakcyjnie, w rzeczywistości potrafi ująć pięknem, czego dowodem jest działalność Håkona Kornstada. 

Grażyna Auguścik i Rafał Sarnecki fot. Maciej Kanik

Jest jeszcze jedno kryterium, wedle którego powstaje program JAZZtrzębia – to prezentowanie jazzowej muzyki wokalnej i dedykowanie jej jednego z głównych koncertów. W tym roku po raz kolejny wystąpiła jedna z uznanych i cenionych polskich wokalistek – Grażyna Auguścik. Na stałe od ponad 30-stu lat mieszka w Chicago i współpracuje z wieloma amerykańskimi artystami. W Jastrzębiu postanowiła premierowo zaprezentować materiał z najnowszej i w pełni autorskiej płyty „2 The Light”, w czym poza amerykańskim pianistą Robem Clerfildem, towarzyszyli jej polscy artyści: Rafał Sarnecki, Max Mucha i Sebastian Frankiewicz. Materiał na tę płytę powstawał w pandemii, a więc na odległość, a tytuł odnosi się m.in. do ciągłego dążenia człowieka do światła i wyzwolenia z ciemności. „Widząc na horyzoncie światło jesteśmy w stanie przebić się przez chmury naszej codzienności” – mówiła artystka. Koncert wypełniły nie tylko utwory z płyty, nie zabrakło standardu jazzowego czy odniesień do folkloru w interpretacji pieśni Lutosławskiego.

Buba Badjie Kuyateh fot. Maciej Kanik

W Międzynarodowy Dzień Jazzu, 30 kwietnia, odbył się w Pałacu w Borynii koncert wyjątkowo nie stricte jazzowy. Jego głównym bohaterem był muzyk z Gambii, Buba Badjie Kuyateh, który gra na korze i śpiewa. Wywodzi się on z muzycznej rodziny griotów i uważany jest za mistrza „afrykańskiego stylu funky”. Towarzyszyli mu basista Marcin Pendowski i argentyński perkusista Did Lez. Kameralna sala pałacu wypełniona była po brzegi widownią, która z zaciekawieniem i zaangażowaniem wsłuchiwała się w afrykańskie opowieści – utwory wywodzące się z rodzimej tradycji artysty, które ubrane zostały w nowoczesne, jazzujące aranżacje. Między utworami Buba przybliżał słuchaczom o czym śpiewa i choć nie mówił zbyt wiele, to z łatwością złapał kontakt z publicznością, która razem z nim śpiewała i żywo reagowała na to, co dzieje się w muzyce. Cały zespół wykazał się niesamowitym zgraniem i stworzył pełną radości atmosferę, która udzieliła się słuchaczom, czego dowodem były uśmiechy na twarzach opuszczających pałac słuchaczy.

fot. Aneta Czarnocka-Kanik

Domknięciem tegorocznej edycji JAZZtrzębia był koncert 12 maja w postindustrialnych, pokopalnianych przestrzeniach Łaźni Moszczenica. Choć miejsce to nie było jeszcze oficjalnie otwarte, to zostało odpowiednio przygotowane, by mogła doń wejść festiwalowa publiczność, która uczestniczyła w premierze projektu Przemysława Strączka „Filary Stworzenia”. Gitarzyście towarzyszyli Marcin Kaletka i Patryk Dobosz. Nie było to czysto muzyczne przedsięwzięcie, a coś znacznie więcej, podróż w kosmos, którą wraz z muzykami zafundował astronom Damian Jabłeka, autor wizualizacji kosmicznych, które wypełniły przestrzeń hali. Zatopieni w ciemności artyści stworzyli muzykę organiczną, idealnie współgrającą z wizualizacjami i odwrotnie, miejsce natomiast okazało się idealną akustycznie przestrzenią z naturalnym pogłosem, który pasował do warstwy dźwiękowej. Trio nietypowe – bez basu – miało idealne warunki, by zaprezentować możliwości brzmieniowe, perkusista natomiast przejął rolę głównego improwizującego. Wolność i sposób gry Dobosza stała się silną inspiracją dla zespołu, tak jak obraz i nietypowa przestrzeń oraz zatopienie w ciemności które sprawiły, że trio miało okazję zafunkcjonować w nowy sposób. Jak podkreślił autor projektu, Przemysław Strączek, „w muzyce, tak jak w kosmosie jest pewna tajemnica, dlatego tak naturalnie ze sobą współgrają, tworząc organiczną całość”. Publiczność mogła doświadczyć czegoś nowego, wejść w inny wymiar, odbyć podróż pełną nowych impulsów, co zrobiło na zgromadzonych duże wrażenie. Najlepiej świadczą o tym komentarze publiczności: „ten koncert zapadł głęboko w moje serce. Przecudna muzyka uzupełniona nieziemskim obrazem.”, „Muzyka, wizualizacja i miejsce w którym miały one miejsce stworzyły niezapomniany klimat!”. Wydarzenie to było wielką niewiadomą i eksperymentem, który zakończył się powodzeniem, a sam Strączek chciałby je powtórzyć i zaprezentować w nowych przestrzeniach.

JAZZtrzębie 2023 przeszło do historii budząc wiele emocji i niezapomnianych przeżyć. Wraz z artystami z różnych stron świata organizatorom udało się pokazać jak barwną, ciekawą i pociągającą muzyką jest jazz i improwizacja oraz różne ich oblicza. Co ważne, w tym niewątpliwym święcie dla miasta i społeczności, wzięli udział nie tylko wybitni artyści, ale współtworzyli je także młodzi – studenci i adepci jazzu, którzy zagrali koncert na balkonie w dawnym budynku sanatorium w dzielnicy Zdrój oraz poprowadzili jam session. Dla dyrektora artystycznego to bardzo ważne, by włączać do festiwalu młodych, pokazywać im jak fascynująca może być muzyka, której mogą być częścią. Przemysław Strączek to nie tylko kreator festiwalowego programu, który prezentuje raz do roku, ale zaangażowany edukator i kulturalny aktywista, który stara się zainteresować zarówno lokalną społeczność, jak i młodych ludzi muzyką, która może stać się sposobem na życie lub ważną jego częścią – ubogacającą codzienność.

Mery Zimny

Wydarzenie było współfinansowane ze środków budżetowych Miasto Jastrzębie-Zdrój oraz środków Progres Automatyka i Opel Fijałkowski.