WĘGRZY NA ZAMKU KRÓLEWSKIM

Aleksandra-Buszta Bąk

W przyszłą niedzielę 18 marca br. na Zamku Królewskim w Warszawie, w ramach cyklu „Muzyka kresów wschodnich”, odbędzie się koncert węgierskiego zespołu folkowego Fabatka z Siedmiogrodu.

Po raz pierwszy w ramach zamkowych cykli koncertowych słuchacze będą mieli okazję wysłuchać muzyki folkowej i jazzującej, której źródła tkwią w dorobku i spuściźnie muzycznej regionów Siedmiogrodu. Wykonawcami będą
młodzi, bardzo popularni muzycy węgierscy oraz znakomity pianista, improwizator, kompozytor i pedagog Szabolcs Esztényi.


WYKONAWCY:
Szabolcs Esztényi - fortepian
Linda Kovács - śpiew
Ferenc Ségercz - piszczałki pasterskie, kawel, tilinka
István Kelemen - kobza ośmiostrunowa, skrzypce
Lehel Vitályos - kontrabas
Szabolcs Csibi - kobza ośmiostrunowa, śpiew, gardon (poprzednik kontrabasu)
Hunor Román - skrzypce

PROGRAM:

I część

Miniatury Béli Bartóka i Zoltána Kodály`ego:
• Belá Bartók - Siedem melodii ludowych z Siedmiogrodu na fortepian
• Zoltán  Kodály - Pieśń siedmiogrodzka op.11 nr 6 na fortepian

Tradycyjna muzyka ludowa regionów Siedmiogrodu i prezentacja instrumentów muzycznych:
• muzyka ludowa z regionu Mezőség (aranżacja na instrumenty smyczkowe i piszczałkę pasterską)
      - wstęp na piszczałkę pasterską – melodie z Magyarszovát i występ taneczny z     towarzyszeniem instrumentów smyczkowych;
• muzyka z regionu Felcsík na instrument strunowo-perkusyjny „gardon” oraz pieśni. Tańce z regionu Csík;
• muzyka seklerska (górali węgierskich) na piszczałkę (ze zbiorów Beli Bartóka);
• muzyka z regionu Gyimes – tańce węgierskie i karpackie;
• pieśni i tańce z mołdawskiego regionu etnicznych Węgrów spoza Karpat pt. „Za moją dawną miłą” (melodie na instrumenty: kobza ośmiostrunowa, kawal, tilinka).

II część

Jazzowe opracowania muzyki ludowej z regionów Siedmiogrodu.

Zespół FABATKA z Siedmiogrodu
Początki zespołu sięgają roku 1997, kiedy to szef zespołu, Feri Ségercz zaczął aktywnie muzykować z uczestnikami prowadzonego przez siebie kursu muzyki folkowej. Słuchacze byli wówczas bardzo młodymi ludźmi. Uczyli się, grali muzykę siedmiogrodzką i muzykę z mołdawskiego regionu etnicznych Węgrów (tzw. Czango) za Karpatami (dziś na terenie Rumunii). Wspólne muzykowanie i dalszy rozwój zespołu zaowocował publicznymi występami i własnymi opracowaniami o charakterze improwizacyjnym. Zespół postawił sobie za cel opracowywanie i prezentowanie wywodzących się z muzyki ludowej utworów muzycznych na wysokim poziomie i jednocześnie zrozumiałych dla współczesnych słuchaczy.

W latach 2005-2006 dawni studenci stali się muzykami z powołania, ponadto do zespołu dołączyli profesjonaliści, którzy utożsamiali się z prezentowanym przez zespół stylem. Dzięki temu powstała muzyka folkowa, która jest dojrzalsza i bardziej wyrafinowana, i która cieszy się powodzeniem na wielu scenach muzycznych.

Zespół wydał trzy płyty: „Wczoraj i dziś szedłem do domu..” (2000) z muzyką siedmiogrodzką (z Felcsik) i z regionu mołdawskiego, „…by świat nas kochał” (2002), „Latem czerwone, zimą niebieskie ...” ( 2008) nakładem firmy fonograficznej Fono.

Zespół prezentuje z jednej strony autentyczną tradycyjną muzykę ludową, głównie w swoich Domach Tańca, z drugiej zaś – bazujące na tej muzyce nowoczesne, jazzujące opracowania muzyczne.  

Muzyka zespołu FABATKA bazuje na prastarych motywach muzycznych jeszcze istniejących na kresach Europy Środkowej. Muzyka ta była znana zarówno wśród ludzi żyjących z pasterstwa na stokach Karpat, jak i ludów niecki karpackiej zajmujących się rolnictwem i trudniących żołnierką. Oddziaływano na nią z wielu stron i dzięki temu harmonijnie łączy wiele cech melodii ludów tego regionu – Turków, Wołochów, Mołdawian, Hucułów, Rumunów oraz Polaków i Węgrów.

Nie jest przypadkiem, że ta muzyka zachowała się właśnie na kresach, bowiem tereny, które w średniowieczu były jeszcze otwarte, w okresie powstawania państw narodowych stały się wyizolowanymi wyspami etnicznymi. Mieszkańcy tego świata starali się zachować swoje dawne wartości, zwyczaje, tradycje i dzięki temu udało im się utrzymać własną tożsamość etniczną. Węgierskie melodie rodem z Siedmiogrodu często pojawiają się w polskiej muzyce ludowej między innymi dzięki temu, że wraz z pochodzącym z tej krainy królem Stefanem Batorym przybyły do Polski również liczne oddziały żołnierzy piechoty. Zjawisko to opisał w swoich pracach badawczych i opracowaniach Joszko Broda, znakomity artysta-muzyk ludowy, który czerpie z tych melodii w swojej twórczości. Melodie, które teraz zabrzmią, często słyszane były podczas odpoczynku wojska przy ogniskach, a także w czasie przemarszu wojsk na polu walki (dźwięk piszczałek bojowych).

Dom muzyki ludowej „Fonó” w Budapeszcie, przy pomocą etnografów i muzyków, próbuje obecnie uratować od zapomnienia tę muzykę, zbierając ją z terenów kresowych. Efektem prac badawczych jest materiał muzyczny pt. „24 godziny”. Zespół Fabatka często gości na jego scenie, prezentując muzykę, której będzie mogła wysłuchać również publiczność Zamku Królewskiego w Warszawie.

Szabolcs Esztényi - urodzony w roku 1939 w Budapeszcie. Węgierski pianista, imporowizator, kompozytor, pedagog.

Po ukończeniu studiów pianistycznych i kompozycji w Warszawskiej Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej od roku 1969 mieszka w Warszawie i aktywnie uczestniczy w polskim życiu kulturalnym (liczne prawykonania festiwalowe, koncerty kameralne, recitale, nagrania).

Poza działalnością artystyczną zajmuje się intensywną pracą edukacyjną i metodyczną w zakresie kreatywnej pedagogiki i nauczania improwizacji muzycznej na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina, w Akademii Muzycznej w Łodzi oraz w stołecznym Zespole Państwowych Szkół Muzycznych im. Fryderyka Chopina.

W roku 1998 otrzymał tytuł naukowy Profesora Szkół Muzycznych, a w roku 2009 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej nadanego przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego.

Zamek Królewski w Warszawie
18 marca 2012 r., godz. 18.00
Sala Wielka

Koncert węgierskiego zespołu folkowego FABATKA
w ramach cyklu „Muzyka kresów wschodnich”

Aleksandra-Buszta Bąk