Jerzy Milian

Michał Wilczyński

Legendarny wibrafonista, kompozytor, aranżer i dyrygent zmarł 7 marca 2018 roku.

Jerzy Milian urodził się 10 kwietnia 1935 roku w Poznaniu, a jego rodzinną historię tragicznie naznaczyła druga wojna światowa – mama Jerzego Miliana, Czesława, została zamordowana przez Niemców w 1943 roku, ojciec trafił do obozu i wrócił do syna dopiero po wojnie. Jako licealista Milian prowadził orkiestrę Rytm, potem w pierwszej połowie lat 50. miał w Poznaniu swój autorski kwintet o rozrywkowym charakterze. W tym okresie rozpoczął współpracę z Janem Ptaszynem Wróblewskim, z którym w 1956 roku spotkali się w legendarnym Sekstecie Krzysztofa Komedy (dziś Ptaszyn jest jedynym żyjącym członkiem tej pionierskiej formacji w historii polskiego modern jazzu). Sekstet wystąpił na obu festiwalach jazzowych w Sopocie (1956, 1957), dokonał też wydawanych w różnych konfiguracjach przez lata nagrań radiowych.

Pod koniec dekady Milian znowu połączył siły z Ptaszynem w autorskim kwintecie, któremu liderowali na przemian (i adekwatnie podpisywali go na koncertach czy płytach). W latach 60., gdy większość środowiska jazzowego w Polsce skupiła się w Warszawie, Jerzy Milian pozostał w Poznaniu. Prowadził tam w regionalnej rozgłośni Polskiego Radia zespół instrumentalny, organizował też wiele koncertów. Zamiast do Warszawy chętniej wyjeżdżał na zagraniczne wojaże – ze stricte rozrywkowym składem w 1964 roku objechał całe ZSRR, by rok później podbić wibrafonowym kwartetem Brukselę i czeską Pragę.

Od połowy lat 60. pracował z belgijskim radiem BRT, dostarczając projektowi Eliasa Gistelinka liczne, bardzo udane partytury będące stylistycznie gdzieś na pograniczach jazzu. Realizował także wybrane projekty w Polsce. W 1963 roku na zaproszenie Bogusława Schaeffera zagrał pisany specjalnie z myślą o nim trzecionurtowy utwór Music for MI. W latach 1966-69 prowadził w Polsce swoje trio z Jackiem Bednarkiem (kontrabas) i Grzegorzem Gierłowskim (perkusja). W tym składzie regularnie występował na Jazz Jamboree oraz w cyklu „Jazz w Filharmonii”, a także nagrał swój debiutancki longplay w serii Polish Jazz. Dziś album „Bazaar” uznawany jest za jedną z najważniejszych polskich płyt jazzowych wszech czasów. Pod koniec dekady Milian zrealizował także dwie duże formy z udziałem czołówki polskich jazzmanów: „In Memoriam Martin Luther King” na orkiestrę i freejazzowe trio (Nahorny, Ostaszewski, Dąbrowski) oraz „Relax Concerto” na organy Hammonda, big band i orkiestrę.

W 1969 roku Milian rozpoczął wieloletnią współpracę z orkiestra Guntera Gollascha, stając się na pewien czas kompozytorem profilującym zespołu. Częste wizyty w Berlinie Wschodnim zaowocowały podjęciem studiów muzycznych w tamtejszym konserwatorium, które ukończył w 1973 roku.

W latach 1974-91 Milian był dyrektorem Orkiestry Rozrywkowej PRiTV w Katowicach, przez którą przewinęło się wielu cenionych muzyków. Choć był to zespół o typowo rozrywkowym charakterze, w jego repertuarze nie brakowało jazzowych akcentów – w ramach Orkiestry Milian nagrał m.in. zbiór jazzowych standardów. Po rozwiązaniu Orkiestry powrócił do mniejszych składów, w których sporadycznie występował przez całe lata 90. i na początku nowego wieku.

Jego premierową dyskografię wieńczy wydany w 2005 roku album „Milianalia”, zrealizowany w większości przez artystę solo. Mimo coraz rzadszych kontaktów z instrumentem Milian wciąż pisał, m.in. dla Macieja Fortuny, a także – od lat 80. – malował. W 2017 roku ukazała się jego autobiografia „Wiem i powiem”. Miał 82 lata.

Michał Wilczyński