Georg Riedel

Legendarny szwedzki kontrabasista i kompozytor zmarł 25 lutego 2024.

Georg Riedel urodził się 8 stycznia 1934 roku w Karlowych Warach, na terenie ówczesnej Czechosłowacji. Przyszedł na świat w rodzinie czesko-niemieckiej. W roku 1938, uciekając przed prześladowaniami (matka Riedla była pochodzenia żydowskiego), rodzina wyemigrowała do Szwecji. Początkowo Georg uczył się gry na skrzypcach, ale dość wcześnie zainteresował się kontrabasem. Karierę muzyczną rozpoczął w latach 50. już jako kontrabasista jazzowy. Współpracował z takimi artystami i zespołami jak Jan Johansson, Arne Domnérus, Lars Gullin, Jan Allan, Gunnar Svensson, Egil Johansen, Rune Gustafsson, Monica Zetterlund, Bengt-Arne Wallin, Cornelis Vreeswijk, Jan Lundgren, Norrbotten Big Band i wiele innych. W latach 80. wraz z trębaczem Janem Allanem i pianistą Bengtem Hallbergiem tworzył grupę Trio con Tromba.

Punktem przełomowym w jego karierze była niewątpliwie współpraca z pianistą Janem Johanssonem. W 1964 roku ukazała się, nagrana przez nich w duecie, płyta z jazzowymi interpretacjami szwedzkiej muzyki ludowej „Jazz på svenska”. Utwory, które się na niej znalazły (Visa från Utanmyra, Emigrandvisa, Visa från Rattvik), stały się swoistymi szwedzkimi standardami, a „Jazz po szwedzku” do tej pory zajmuje pierwsze miejsce w kategorii najlepiej sprzedających się szwedzkich płyt jazzowych. Współpraca dwóch wybitnych artystów zakończyła się w dramatycznych okolicznościach, kiedy w 1968 roku Jan Johansson zginął w wypadku samochodowym.

Arne Domnerus Jazz Group na Jazz Jamboree '75: Rune Gustafsson, Egol Johansen - dr, Georg Riedel, Bosse Bromberg, Claes Rosendahl, Arne Domnerus, niewidoczny Bengt Hallberg - p
fot. Jerzy Kazimierczak

Po śmierci Johanssona, Riedel zajął się pisaniem muzyki do filmów opartych głównie na książkach znanej szwedzkiej pisarki Astrid Lindgren oraz komponowaniem muzyki dla dzieci. W sumie skomponował muzykę do ok. 30 filmów fabularnych. O ile nagranie „Jazz på svenska” przyniosło Riedlowi sławę w świecie jazzowym, o tyle muzyka filmowa sprawiła, że stał się postacią znaną szeroko także poza tym środowiskiem. Dość powiedzieć, że trudno byłoby znaleźć szwedzkie dziecko, które nie potrafiłoby zanucić piosenek pochodzących z filmów, do których muzykę skomponował Georg Riedel.

Był artystą o szerokim spektrum zainteresowań. Od jazzu, przez muzykę dla dzieci, po kościelne psalmy i muzykę poważną. Skomponował m.in. operę do libretta opartego na tekstach Augusta Strindberga. Jego ostatnim projektem był „Jidischland” – interdyscyplinarne spotkanie muzyków, poetów i plastyków poświęcone szeroko pojętej kulturze Żydów aszkenazyjskich.

Był też niezwykle płodnym kompozytorem. Podobno w STIM (szwedzkim odpowiedniku ZAIKSu) zarejestrowanych jest pod jego nazwiskiem ok. 1300 kompozycji. Był też laureatem wielu nagród, a płyty, na których słychać jego kontrabas, były wielokrotnie wyróżniane prestiżową nagrodą Gyllene Skivan przyznawaną przez czasopismo „Jazz” (Orkester Journalen). Nigdy jednak, w ciągu swej długiej kariery, nie przyjął roli lidera. Znany był natomiast szeroko z otwartego serca oraz niebywałego poczucia humoru. Świadczy o tym fala wspomnień mu poświęconych, które pojawiły się po jego śmierci w szwedzkich mediach społecznościowych.

Polskę odwiedził tylko raz, w 1975 roku. Wystąpił wtedy na festiwalu Jazz Jamboree w składzie zespołu kierowanego przez saksofonistę Arne Domnerusa. W ciągu ostatnich lat, z powodu pogarszającego się stanu zdrowia, koncertował bardzo sporadycznie. Georg Riedel zmarł w Sztokholmie. Miał 90 lat.

Marek Piechnat