Donald Byrd

Paweł Brodowski

Donald Byrd, jeden z najsłynniejszych trębaczy ery hard bopu, zmarł 4 lutego 2013 roku w Delaware, w wieku 80 lat.

Przyszedł na świat w 1932 roku w Detroit, jako Donaldson Toussaint L’Ouverture Byrd II. Już w wieku szkolnym był wybijającym się muzykiem. Studiował w Manhattan School of Music i Wayne State University w Detroit.
Rozpoczął karierę w 1955 roku grając w jednym z najwcześniejszych składów Jazz Messengers Arta Blakeya. W drugiej połowie lat 50. uczestniczył w nagraniach takich gigantów jak m.in. Horace Silver, Sonny Rollins, Red Garland, John Coltrane i Thelonious Monk. W końcówce tamtej dekady przez trzy lata prowadził własny zespół wspólnie z saksofonistą barytonowym Pepperem Adamsem. W tym czasie, w roku 1958, podpisał kontrakt z wytwórnią Blue Note, rozpoczynając serię nagrań, które weszły do kanonu hard bopu: m.in. „Off To The Races”, „Byrd In Hand And Fuego”, czy oparty na spiritualsach „A New Perspective”. Na jego płycie „Free Form” z 1961 grali Wayne Shorter i Herbie Hancock (Byrd uważany jest za odkrywcę Hancocka).

Styl Byrda stopniowo ewoluował od bebopu i hard bopu w stronę soul jazzu, funku, aż do fusion, przynosząc mu coraz większą popularność. Jego album „Black Byrd” z 1973 stał się największym wówczas bestsellerem wytwórni Blue Note. Muzycy jazzowi zarzucali mu zdradę ideałów i zejście na drogę komercji – być może pod wpływem tych ataków Byrd stopniowo ograniczał działalność koncertową koncentrując się na edukacji. W późniejszym okresie próbował powrócić nagraniami bebopowymi, ale nie przyniosły mu takich sukcesów, jakimi cieszył się w okresie współpracy z Blue Note.

W latach 90. jego muzyką zainteresowało się nowe pokolenie spod znaku hip-hopu, jego klasyczne nagrania samplowane były przez takich artystów jak Gang Starr, A Tribe Called Quest, czy The Pharsyde. Guru zaprosił Byrda do udziału w projekcie „Jazzmatazz”.

Donal Byrd prowadził pionierską działalność edukacyjną. W latach 70. otrzymał doktorat Columbia University, prowadził Black Music Department w Howard University w Waszyngtonie, wykładał w North Texas State, Delaware State, Rutgers University i na wielu innych amerykańskich uczelniach.

Paweł Brodowski