Geri Allen

Amerykańska pianistka i kompozytorka zmarła na raka 27 czerwca 2017 w Filadelfii. 

Wypracowała sobie bardzo indywidualny styl gry. W swoich partiach solowych potrafiła odlatywać bardzo daleko od tematu, często zbliżając się do free. Zawsze jednak panowała nad formą utworu, z żelazną konsekwencją budowała dynamikę improwizacji. Jej gra wyrastała z najlepszej jazzowej tradycji, wzorowała się na pianistyce McCoy Tynera i Cecila Taylora. Dzieliła z nimi mocno rytmiczne, nawet perkusyjne podejście do fortepianu – o jej odrębności świadczyły wrażliwość na detale brzmieniowe, talent melodyczny i doskonałe panowanie nad dynamiką uderzenia.

Miała 60 lat. Urodziła się 12 czerwca 1957 r. w Pontiac, w stanie Michigan, wychowała w Detroit. Naukę gry na fortepianie rozpoczęła w wieku siedmiu lat, już w szkole jej talent docenił Marcus Belgrave – mentor takich gwiazd jak Kenny Garrett czy Regina Carter. Belgrave zagrał później na jej autorskich płytach. Perkusista Roy Brooks zaraził ją miłością do Theloniousa Monka, interpretacje jego standardów przyniosły jej lokalną sławę.

Zadebiutowała w 1984 r. płytą „The Printmakers” nagraną w towarzystwie topowej sekcji rytmicznej Anthony Cox/Andrew Cyrille. Wkrótce dostała się w sam środek muzycznej zawieruchy, jaką na amerykańskiej scenie rozpętał M-Base Collective dowodzony przez saksofonistę Steve’a Colemana. Geri Allen zagrała na jego debiutanckiej płycie „Motherland Pulse” (1985), a także na wielu albumach najważniejszego zespołu Colemana Five Elements. W tym czasie często korzystała także z elektronicznych keyboardów. Czołowi muzycy M-Base pojawili się również na jej płycie „Open On All Sides In The Middle”.

fot. Hyou Vielz

Wydana w 1988 r. płyta „Etudes” nagrana w trio z Charlie’m Hadenem na kontrabasie i Paulem Motianem na perkusji należy do kanonu jazzowego lat 80. Na „Twenty One” (1994) wspiera ją sekcja marzeń – Ron Carter/Tony Williams. Płyta ta przyniosła jej nagrodę Soul Train’s Lady of Soul Award. Była także pierwszą kobietą, która otrzymała prestiżową duńską nagrodę Jazzpar Prize.  Sensacją stała się jej, wydana w 1996 r. na płycie „Sound Museum”, sesja nagraniowa z zespołem Ornette’a Colemana. To było pierwsze nagranie Ornette’a z fortepianem od 1958 roku!

W późniejszych latach współpracowała m.in. z takimi muzykami jak Dave Holland, Jack DeJohnette, Palle Danielsson, Lenny White, Wallace Roney, Buster Williams, Billy Hart, Oliver Lake, Charles Lloyd, czy Mino Cinelu. Często prezentowała także solowe recitale.

W ostatnim czasie grała głównie w trio, chętnie korzystając z usług perkusistki Terri Lyne Carrington i basistki Esperanzy Spalding, czasem zapraszając gościnnie saksofonistę Davida Murraya. Inspirowała wielu znanych dziś pianistów, do fascynacji jej grą przyznają się m.in. Craig Taborn i Vijay Iyer.

W Polsce występowała kilkakrotnie, m.in. na wrocławskim Jazzie nad Odrą, Międzynarodowym Festiwalu Pianistów Jazzowych w Kaliszu (2011), po raz ostatni miesić przed śmiercią 21 maja 2017 roku w sali katowickiego NOSPR w duecie z włoskim trębaczem Enrico Ravą.

Marek Romański