Lubomír Dorůžka

Paweł Brodowski

Słynny czeski krytyk, muzykolog, działacz i historyk jazzu zmarł 16 grudnia 2013 r., przeżywszy 89 lat. Błyskotliwy, obdarzony niezwykłym poczuciem humoru, Lubomír Dorůžka był jednym z największych autorytetów europejskiego jazzu, należał do pokolenia, które tworzyło w tej części świata zręby ruchu jazzowego, obok takich koryfeuszy jak we Francji Charles Delaunay, w Niemczech Joachim Berendt, czy w Polsce Józef Balcerak i Roman Waschko.

Urodził się w Pradze 18 marca 1924 roku. Już podczas II wojny światowej pisał o jazzie w podziemnym czasopiśmie – kiedy Czechosłowacja pozostawała pod okupacją niemiecką, a jazz, muzyka amerykańskich wrogów, był zakazany.

Tuż po wojnie będąc studentem filozofii na Uniwersytecie Praskim poznał przyszłego pisarza Josefa Škvorecký’ego – ich dozgonną przyjaźń scementowała fascynacja jazzem i literaturą amerykańską. Zajęli się obaj przekładem współczesnych powieści amerykańskich na język czeski – Škvorecký tłumaczył Hemingwaya, Dorůžka Scotta Fitzgeralda, wspólnie przełożyli „A Fable” Williama Faulknera.

W latach 60. Dorůžka pracował jako redaktor firmy fonograficznej Supraphon, był (do roku 1968) redaktorem naczelnym „Melodie”, popularnego miesięcznika, który miał rzeszę czytelników również i w Polsce. W 1965 roku, kiedy do Pragi przyjechał na występy Louis Armstrong (Satchmo dał dziewięć koncertów w Lucernie!), to właśnie Dorůžka był jego tłumaczem i przewodnikiem.

Od 1964 roku Lubomír Dorůžka regularnie gościł w Warszawie na festiwalach Jazz Jamboree. Był obok Jana Byrczka jednym z inicjatorów, a potem czołowych działaczy Europejskiej Federacji Jazzowej, przemianowanej w roku 1975 na Międzynarodową. W roku 1980 na Walnym Zjeździe w Warszawie został wybrany prezesem tej organizacji – po roku funkcję tę objął Charles Alexander, a Dorůžka przez kolejną dekadę pozostawał na stanowisku wiceprezesa.

Był wieloletnim współpracownikiem magazynu JAZZ FORUM, naszym czeskim korespondentem. Za swoją działalność został w roku 1978 wytypowany przez Polskie Stowarzyszenie Jazzowe do odznaczenia medalem Ministra Kultury „Zasłużony dla Kultury Polskiej”, ale ówczesne władze czeskie nie wydały zgody.

Napisał kilka książek, m.in. wydaną w 1990 roku „Panoramę jazzu”. W jednej z ostatnich, która ukazała się w roku 2002 pod tytułem „Český jazz mezi tanky a klíči („Czeski jazz pomiędzy czołgami i klawiszami”) pisał o okresie pomiędzy sowieckimi czołgami, które najechały Czechosłowację w 1968 roku a Aksamitną Rewolucją. Jego wnuk, znany dobrze polskim fanom David Dorůžka, jest jednym z czołowych europejskich gitarzystów jazzowych.

Paweł Brodowski